3η ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ: Μάρτιος 2022 1η έκδοση: Οκτώβριος 2016
Η έκδοση αυτή παρουσιάζει για πρώτη φορά τα πλήρη πρακτικά των δύο δικών του Ν. Μπελογιάννη και των συντρόφων του, µεγάλο µέρος από τα σήµατα Βαβούδη, τα υποµνήµατα µετατροπής της θανατικής ποινής των Μπελογιάννη, Μπάτση και Καλούµενου σε ισόβια κάθειρξη, σχολιασµό για τον τρόπο διεξαγωγής, καθώς και το ιστορικό πλαίσιο µέσα στο οποίο πραγµατοποιήθηκαν οι δίκες.
Το περιεχόµενο των ιστορικών ντοκουµέντων συµβάλλει στο να αποκτήσει ο αναγνώστης τη δική του οπτική απέναντι στα συγκεκριµένα δραµατικά γεγονότα. Σε κάθε περίπτωση όµως δεν µπορεί να παρακάµψει καθοριστικούς παράγοντες διαµόρφωσης των ιστορικών εξελίξεων όπως: ο ρόλος των ΗΠΑ, το πλαίσιο µέσα στο οποίο κινήθηκε η ηγεσία του ΚΚΕ και ιδιαίτερα ο Ν. Ζαχαριάδης, η αµφιθυµική στάση των κοµµάτων του Κέντρου και συγκεκριµένα του Ν. Πλαστήρα, ο ρόλος του Θρόνου και του Στρατού.
Η πρωτοτυπία της παρούσας µελέτης είναι πως σε ορισµένες περιπτώσεις το αρχειακό υλικό οδηγεί σε διαπιστώσεις εικονοκλαστικού χαρακτήρα: οι Αµερικανοί µόνο µετά το ξέσπασµα του πολέµου στην Κορέα βρέθηκαν να πρωτοστατούν στην επιβολή του αυταρχικού µετεµφυλιακού πλαισίου· η δράση του ΚΚΕ απείχε παρασάγγας από την πολιτική του «όπλου παρά πόδα»· η κυβέρνηση Πλαστήρα είχε πολύ σοβαρές ευθύνες για τις εκτελέσεις· το Παλάτι διαδραµατίζει υποδεέστερο ρόλο σε σχέση µε αυτό των ΗΠΑ και του Στρατού.
Στις ίδιες τις δίκες, από τη µια, εντυπωσιάζει ο ηρωισµός του Ν. Μπελογιάννη και αρκετών άλλων που υπερασπίζονται τα ιδανικά τους. Από την άλλη, η σπουδή πολλών κατηγορούµενων να αποποιηθούν τη σχέση τους µε το κοµµουνιστικό κίνηµα συµπυκνώνει τους όρους της ήττας στον Εµφύλιο για την ελληνική Αριστερά, στο πλαίσιο της κρατικής τροµοκρατίας της εποχής.
Στην τρίτη έκδοση, έχουν προστεθεί 77 σήµατα Βαβούδη, παρουσιάζονται νέα στοιχεία για τη βιογραφία του Μπελογιάννη αλλά και του Βαβούδη, παρατίθενται πολλές επεξηγηµατικές υποσηµειώσεις τόσο στο σώµα των Πρακτικών όσο και στα Σήµατα. Στο γλωσσάριο περιλαµβάνονται επιπλέον 26 σύντοµα βιογραφικά προσώπων για τα οποία υπάρχει αναφορά στα Σήµατα. Ταυτόχρονα έχουν διορθωθεί πραγµατολογικά λάθη που εντοπίστηκαν και έχουν ληφθεί υπόψη παρατηρήσεις περιεχοµένου που εκφράστηκαν τόσο από ιστορικούς όσο και από αναγνώστες της έκδοσης.
Παναγιώτης Σωτήρης για το in.gr «Αγαπάμε την Ελλάδα περισσότερο από τους κατηγόρους μας» Η τρίτη συμπληρωμένη έκδοση ενός βιβλίου με τα πλήρη πρακτικά των δικών Μπελογιάννη, έρχεται να συμβάλει στην ιστορική κατανόηση μιας τραγικής στιγμής της νεώτερης ελληνικής ιστορίας
Ήταν τα ξημερώματα της 30ης Μαρτίου 1952 όταν από τις φυλακές Καλλιθέας – στη θέση τους σήμερα βρίσκεται ένα σχολικό συγκρότημα – ξεκινούσαν για τον τόπο εκτελέσεων, πίσω από το Νοσοκομείο Σωτηρία, οι Νίκος Μπελογιάνννης, Δημήτρης Μπάτσης, Νίκος Καλούμενος και Ηλίας Αργυριάδης, σε μια από τις πιο δραματικές στιγμές της πρώτης μετεμφυλιακής περιόδου.
Η επιμονή στο να πραγματοποιηθούν οι εκτελέσεις, παρά την αντίρρηση του υπουργικού Συμβουλίου, που αποτυπώθηκε στην απόρριψη του αιτήματος μετατροπής των ποινών από το αρμόδιο Συμβούλιο Χάριτος αλλά και από το ίδιο το Παλάτι, δια στόματος Παύλου, που αρνήθηκε να ικανοποιήσει το αίτημα να χορηγηθεί χάρη που κατέθεσε η κυβέρνηση Πλαστήρα, ήρθε να υπογραμμίσει ότι για ένα σημαντικό μέρος του κρατικού μηχανισμού, του Στρατού που τότε κυριαρχείτο από τον ΙΔΕΑ, αλλά ουσιαστικά και οι ΗΠΑ, εκτιμούσαν ότι έπρεπε έστω και έτσι να συνεχιστεί ο Εμφύλιος, σε μια περίοδο που ήταν σε εξέλιξη ο πόλεμος στην Κορέα.
Και αυτό παρά την παγκόσμια φόρτιση και το πλήθος εκκλήσεων που είχαν υπάρξει παγκοσμίως για να σταματήσουν οι εκτελέσεις στην Ελλάδα και να δρομολογηθούν μέτρα ειρήνευσης, φόρτιση που είχε να κάνει και με τη χαρισματική προσωπικότητα του Νίκου Μπελογιάννη, που δεν περιλάμβανε μόνο τη συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ ή την πολιτική δράση ως στέλεχος του ΚΚΕ και του ΔΣΕ, αλλά και συγγραφικό έργο αποτελώντας μια χαρακτηριστική περίπτωση ενός νέου είδους στρατευμένου διανοουμένου.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Παναγιώτης Σωτήρης, in.gr (30/03/2022)
Άρθρο του Σπύρου Σακελλαρόπουλου στην Εφημ. Πριν
Εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του για να τσακίσουν το λαϊκό κίνημα
Τα ξημερώματα της 30ης Μαρτίου 1952 ο Νίκος Μπελογιάννης (αναπληρωματικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ) μαζί με τους Νίκο Καλούμενο, Ηλία Αργυριάδη και Δημήτρη Μπάτση οδηγούνται στον τόπο των εκτελέσεων στου Γουδή όπου πέφτουν νεκροί κάτω από τα πυρά του εκτελεστικού αποσπάσματος. Μόνο και μόνο τα γεγονός πως η εκτέλεση πραγματοποιείται Κυριακή (μέρα την οποία ούτε οι Γερμανοί έκαναν εκτελέσεις) και αχάραγα (ενώ υπήρχε η εθιμική πρακτική να έχει ανατείλει ο ήλιος ώστε ο καταδικασμένος να μπορέσει να δει την τελευταία αυγή της ζωής του) φανερώνουν την αγωνία της άρχουσας τάξης και των συμμάχων της γίνουν όλα τάχιστα ώστε να μην υπάρξουν αντιδράσεις από τα λαϊκά στρώματα.
Βρισκόμαστε δυόμιση μόλις χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου, σε μια περίοδο όξυνσης του Ψυχρού Πολέμου λόγω του πολέμου στην Κορέα, στον οποίο συμμετέχουν και ελληνικά στρατεύματα. Ο εμφύλιος έχει βιωθεί από την ελληνική αστική τάξη ως μια πάλη υπαρξιακού χαρακτήρα, όπου αν έχανε από τον αντίπαλο θα έχανε τα πάντα. Ταυτόχρονα οι δυτικές καπιταλιστικές χώρες, με βασικούς πρωταγωνιστές τις ΗΠΑ και τη Βρετανία αντιμετώπιζαν τον ελληνικό εμφύλιο ως ένα ενδεχόμενο περαιτέρω εξάπλωσης της σοβιετικής επιρροής. Σε αυτό το πλαίσιο η υποστήριξη των δυτικών στην ελληνική αστική τάξη ήταν ολόπλευρη. Και γι’ αυτό άλλωστε η τελευταία αναδείχθηκε και νικήτρια. Το θέμα όμως είναι πως τα πράγματα δεν τέλειωσαν με τη λήξη του εμφυλίου. Από τη μία η ελληνική αστική τάξη, λόγω του κινδύνου που είχε περάσει, ήταν αποφασισμένη να τσακίσει με κάθε τρόπο την πιθανότητα αναγέννησης του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος και από την άλλη οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές και οι σύμμαχοί τους επιδίωκαν τη σύσσωμη στράτευση της Ελλάδας στους δικούς τους σχεδιασμούς.
Σε αυτούς τους σχεδιασμούς στάθηκε αντίθετο το ηττημένο αλλά πάντα ισχυρό ΚΚΕ. Ξεκίνησε την προσπάθεια ανασυγκρότησης των παρανόμων κομματικών οργανώσεων του στην Ελλάδα (γι΄ αυτό άλλωστε ήρθε και ο Μπελογιάννης) αλλά έδωσε βάρος και στην εκκίνηση δράσεων για την ειρήνη έτσι ώστε να σταματήσει ο πόλεμος στην Κορέα. Σε αυτό το πλαίσιο οι αντιδράσεις της εγχώριας αστικής τάξης θα είναι λυσσαλέες. Οι εκτελέσεις μελών του ΚΚΕ και συμπαθούντων θα συνεχιστούν παρά τη λήξη του εμφυλίου, το ίδιο και οι φυλακίσεις, οι εξορίες αλλά και οι αποκλεισμοί αριστερών από τη δουλειά και την εκπαίδευση αφού ήταν απαραίτητη η κατοχή πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων ενώ φυσικά θα συνεχίσει το ΚΚΕ να λειτουργεί σε καθεστώς παρανομίας. Ταυτόχρονα οι όποιες απόπειρες εκδήλωσης ενεργειών για την ειρήνη θα έχουν ως αντίδραση φυλακίσεις και διωγμούς με αποκορύφωμα την εκτέλεση του Νίκου Νικηφορίδη, ο οποίος μοίραζε προκηρύξεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Κορέα.
Αυτό είναι το κλίμα μέσα στο οποίο θα διεξαχθούν οι δύο δίκες του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Η πρώτη θα έχει 93 κατηγορούμενους και θα διαρκέσει από τις 19 Οκτωβρίου μέχρι τις 16 Νοεμβρίου 1951 και θα διεξαχθεί στο έκτακτο στρατοδικείο της Αθήνας. Η κατηγορία είναι ότι προπαγάνδιζαν υπέρ του ΚΚΕ επιδιώκοντας την εφαρμογή ιδεών που είχαν ως έκδηλο σκοπό τη με βίαια μέσα ανατροπή του πολιτεύματος , του κρατούντος κοινωνικού καθεστώτος ή την απόσπαση μέρους της επικράτειας πραγματοποιώντας προσηλυτισμό υπέρ της εφαρμογής αυτών των ιδεών. Στη δίκη αυτή οι κατηγορούμενοι μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες: σε αυτούς που εμφανώς ήταν άσχετοι με την όλη υπόθεση (πράγμα που φανερώνει και την προχειρότητα με την οποία διατυπώθηκαν οι κατηγορίες από τις διωκτικές αρχές), σε εκείνους που παραδέχτηκαν τη συμμετοχή τους στο ΚΚΕ αλλά έκαναν δήλωση μεταμέλειας, ενίοτε προδίδοντας συντρόφους τους, με αντάλλαγμα την απελευθέρωσή τους και σε εκείνους που δε συμβιβάστηκαν κρατώντας ψηλά τη σημαία της κομμουνιστικής στράτευσης. Σίγουρα ανάμεσα στους τελευταίους συγκαταλέγονται οι Ν. Μπελογιάννης, Ε. Ιωαννίδου, Σ. Δρομάζος, Λ. Κόττου, Κ. Νικολακόπουλος. Αυτό που προκύπτει από τα πρακτικά της Δίκης είναι πως το Στρατοδικείο είχε προαποφασίσει ποιοι θα κριθούν ένοχοι, δηλαδή εκείνοι που δεν αποκήρυξαν το ΚΚΕ και εκείνοι που κατήγγειλαν πως οι ομολογίες τους στην Ασφάλεια λήφθηκαν μέσω της χρήσης βίας. Τελικά οι δώδεκα καταδίκες σε θάνατο μετατράπηκαν σε ισόβια λόγω της υιοθέτησης των λεγομένων μέτρων επιείκειας από την κεντρώα κυβέρνηση του Ν. Πλαστήρα.
Η δεύτερη δίκη που πραγματοποιήθηκε στο διάστημα 15/2- 1/3/52 έχει μόνο 29 κατηγορούμενους, οι οποίοι κατηγορούνται για πράξεις κατασκοπίας. Εδώ είναι φανερό πως σχεδόν το σύνολό τους έχει εμπλοκή με τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ και ο σκοπός δεν είναι απλώς οι καταδίκες αλλά και οι εκτελέσεις αφού οι συγκεκριμένες κατηγορίες δεν υπάγονταν στα μέτρα επιείκειας. Η δίκη θα διεξαχθεί με μεγάλη ταχύτητα και στη συνέχεια οι όποιες αιτήσεις χάριτος θα απορριφθούν επίσης τάχιστα όπως και τάχιστα θα γίνουν και οι εκτελέσεις κάτω από τις συνθήκες τις οποίες προαναφέραμε. Η σπουδή αυτή δείχνει τον φόβο των κυρίαρχων για το ενδεχόμενο να μη δοθεί ο συμβολισμός της σιδερένιας ισχύος της αστικής τάξης και των ιμπεριαλιστικών συμμάχων της. Ωστόσο η θυσία των τεσσάρων κομμουνιστών, ανεξάρτητα από τη διαφορετική στάση που κράτησαν στη δίκη, όπου εκτός του Μπελογιάννη (αλλά και των Ιωαννίδη και Λαζαρίδη που τελικά δεν εκτελέστηκαν) οι υπόλοιποι λύγισαν κάτω από το βάρος των πολιτικών συσχετισμών, έγινε σύμβολο αγώνα για τις επόμενες γενιές κομμουνιστών και αυτό είναι που πρέπει να διατηρηθεί στη συλλογική μνήμη του σύγχρονου κομμουνιστικού κινήματος.
Σ. Σακελλαρόπουλος, Ρωγμές στον Χρόνο
Εφημ. Πριν, 30/30/2022
Συνέντευξη Σ. Σακελλαρόπουλου στο Documento 70 χρόνια από την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη
Η ελληνική τραγωδία… δύο δίκες, τέσσερις εκτελέσεις
«Αυτή ήταν η δική μας δράση. Και αυτές τις εκατόμβες προσφέραμε. Eτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα, με την καρδιά μας και με το αίμα μας». O Νίκος Μπελογιάννης απολογείται στη διάρκεια της δεύτερης δίκης του και εκθέτει τον θεσμικό πατριωτισμό των κατηγόρων του, πατριωτισμό για να γεμίζουν τα τεφτέρια της κίβδηλης ιστορίας τους. Ηταν ξημερώματα της 30ής Μαρτίου 1952 όταν τον πήραν από το κελί του στις φυλακές Καλλιθέας και τον οδήγησαν με τους Δημήτρη Μπάτση, Νίκο Καλούμενο και Ηλία Αργυριάδη στο Γουδή, πίσω από το Νοσoκομείο «Η Σωτηρία», για να τους εκτελέσουν. Κυριακή χαράματα, στις 04.12.
Η πρόσφατη έκδοση –τρίτη και εμπλουτισμένη– του βιβλίου «Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος), σε έρευνα του Γρηγόρη Σακελλαρόπουλου και επιμέλεια του καθηγητή Κράτους και Πολιτικής Θεωρίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Σπύρου Σακελλαρόπουλου, και το ανέβασμα της παράστασης «Νίκος Μπελογιάννης: Στο μπόι των ονείρων» σε σκηνοθεσία Ανδρέα Ζαφείρη μας έδωσαν τη δυνατότητα να φέρουμε σε επαφή έναν καλλιτέχνη και έναν πανεπιστημιακό δάσκαλο προκειμένου να συζητήσουμε για τον «άνθρωπο με το γαρίφαλο».
Ακούστε εδώ μια συνέντευξη του Σ. Σακελλαρόπουλου στην εκπομπή του Δ. Ελευθεράτου Στο Κόκκινο με αφορμή τα 70 χρόνια από την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του
Παρουσίαση από τον Γ. Μπασκόζο στην εφημ. Επένδυση
Η σκοτεινή πλευρά της δίκης Μπελογιάννη
Ενα νέο βιβλίο αποκαλύπτει τα πρακτικά των δικών της πολύκροτης υπόθεσης και μαζί τους εξευτελισμούς των αγωνιστών, τις αδυναμίες των αστών πολιτικών, τις παλινωδίες του ΚΚΕ και τους εκβιασμούς του αμερικανικού παράγοντα
Το «Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα» των Σπύρου και Γρηγόρη Σακελλαρόπουλου είναι ένα βιβλίο που θα συζητηθεί. Περιέχει για πρώτη φορά όλα τα πρακτικά και των δύο δικών της υπόθεσης Μπελογιάννη και όλα τα σήματα του ασυρμάτου του Βαβούδη, που αποτέλεσε και το βασικό πειστήριο για την κατηγορία περί κατασκοπίας, με την οποία δικάστηκαν, καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν τέσσερα στελέχη του ΚΚΕ στην περίφημη δίκη Μπελογιάννη.
Περιλαμβάνονται για πρώτη φορά οι απολογίες και όσων έδωσαν πληροφορίες ή υπέγραψαν δηλώσεις τις οποίες το κόμμα είχε φροντίσει να αποσιωπήσει στις μέχρι τώρα εκδόσεις του για τον ήρωα Μπελογιάννη. Το ΚΚΕ μέχρι σήμερα είχε δώσει έμφαση στην περίφημη απολογία Μπελογιάννη, όπως και σε αυτές της Ελλης Ιωννίδου - Παππά και του Τάκη Λαζαρίδη, που εξέφραζαν την ηρωική πλευρά του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας. Οτιδήποτε έφερνε στην επιφάνεια αρνητικές όψεις, όπως οι αποκηρύξεις του ΚΚΕ από άλλα στελέχη του, οι ενοχοποιητικές καταθέσεις και οι ταπεινωτικές απολογίες, είχαν θεωρηθεί ότι έπρεπε να αποκρυβούν
Τα δημοσιευθέντα πλήρη πρακτικά ζωντανεύουν το ζοφερό κλίμα της εποχής, την πολιτική αβεβαιότητα, τις παλινωδίες των πολιτικών, τις πιέσεις του αμερικανικού παράγοντα, τον ρόλο του βασιλιά. Είναι χαρακτηριστικές οι προσπάθειες του Πλαστήρα για γενική αμνηστία, με σκοπό να λήξει βελούδινα ο εμφύλιος πόλεμος, η αρνητική θέση των Γ. Παπανδρέου και Σ. Βενιζέλου, οι παρεμβάσεις των Αμερικανών για την ύπαρξη σταθερής κυβέρνησης, προκειμένου να συνεχίζει να ρέει η οικονομική βοήθεια από το Σχέδιο Μάρσαλ, και ο ρόλος του παλατιού.
Από την άλλη, τα στελέχη του πληγωμένου από την ήττα ΚΚΕ, από τις χώρες του ανατολικού συνασπισμού, όπου βρίσκονται, ονειρεύονται τρίτο γύρο. Μιλούν, βεβαίως, για νόμιμη δουλειά, αλλά εκθέτουν τα εγχώρια στελέχη τους οργανώνοντας παράνομη δουλειά με ασυρμάτους, γιάφκες, μεταφορά χρημάτων και άλλες ενέργειες. Οι Μπελογιάννης, Ηλίας Αργυριάδης, Νίκος Καλούμενος, Ελλη Παππά Ιωαννίδη, Τάκης Λαζαρίδης και άλλα στελέχη του ΚΚΕ οδηγούνται σε δύο διαδοχικές δίκες. Στην πρώτη κατηγορούμενοι για προπαγάνδα υπέρ του παράνομου ΚΚΕ και στη δεύτερη για κατασκοπία. Οι δίκες γίνονται με ταχύτατους ρυθμούς, το κλίμα είναι πολωμένο, ενώ οι κυρίαρχοι κύκλοι της εποχής επιζητούν την πλήρη εξόντωσή τους για παραδειγματισμό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η δεύτερη δίκη έχει ως κύριο στόχο τον αστό και διανοούμενο Δημήτρη Μπάτση, τον οποίον, παρά τη μεταμέλειά του, επιζητούν να καταδικαστεί σε θάνατο. Και αυτό, σύμφωνα με τους συγγραφείς του βιβλίου, για να φανεί ότι οι αστικές δυνάμεις δεν θα επιτρέψουν καμία συμμαχία με τους αριστερούς. Μια απόφαση που θα εδραιώσει το μετέπειτα αντικομουνιστικό κλίμα.
Η κατηγορία για κατασκοπία στηρίχτηκε στην εξάρθρωση ομάδας υπό τους Βαβούδη, Πλουμπίδη και Μπελογιάννη, που διατηρούσαν ασυρμάτους κι έστελναν πληροφορίες στους συντρόφους του εξωτερικού. Στο βιβλίο παρατίθενται 148 τηλεγραφήματα που, σύμφωνα με την Ασφάλεια, είχε στείλει ο Βαβούδης από και προς το Π.Γ. του ΚΚΕ. Αν και από την πλευρά των Μπελογιάννη - Πλουμπίδη, αλλά και του ΚΚΕ, αμφισβητήθηκε η γνησιότητά τους, η άποψη των ερευνητών είναι πως, τουλάχιστον στη μεγάλη τους πλειονότητα, είναι αυθεντικά. Τα τηλεγραφήματα αυτά είναι ενδεικτικά των αυταπατών που είχε τότε το ΚΚΕ, των λανθασμένων πολιτικών που παρέσυραν με δύναμη στη δίνη ανθρώπους, μορφωμένους και ικανούς να προσφέρουν σε μια αναγεννημένη Ελλάδα.
Η έρευνα με απόλυτα στοιχεία καταγράφει μια δύσοσμη πολιτική πραγματικότητα, όπου όλοι οι «παίχτες» έχουν μεγάλες ευθύνες, και ταυτόχρονα φανερώνει την αδυναμία τους να οδηγήσουν τη χώρα σε μια μετεμφυλιακή ειρήνη και ευημερία.
Δείτε το δημοσίευμα εδώ Επένδυση, γράφει ο Γ. Μπασκόζος (22.10.16)
Συνέντευξη του Σπύρου Σακελλαρόπουλου στη Μαριάννα Τζιαντζή για την εφ. ΠΡΙΝ
Το βιβλίο «Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα» (εκδ. Τόπος) θα διαβαστεί και θα συζητηθεί. Η επιμέλεια είναι του πανεπιστημιακού Σπύρου Σακελλαρόπουλου, που έγραψε τα αρχικά κεφάλαια, όμως η έρευνα (ή μάλλον το έπος της έρευνας) πραγματοποιήθηκε από τον πατέρα του, τον Γρηγόρη Σακελλαρόπουλο, που δεν ζει πια.
Ο τόμος περιλαμβάνει τα πλήρη πρακτικά των δύο δικών Μπελογιάννη (1951 και 1952), που εκδίδονται για πρώτη φορά στο σύνολό τους, καθώς και τα «σήματα Βαβούδη», δηλαδή τα αποκρυπτογραφημένα ραδιοτηλεγραφήματα του Νίκου Βαβούδη (που αυτοκτόνησε κατά τη σύλληψη). Σε αυτά στηρίχτηκε το κατηγορητήριο περί κατασκοπείας που οδήγησε τον Μπελογιάννη και άλλους τρεις στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Επίσης, περιλαμβάνονται οι καταθέσεις των μαρτύρων, όλες οι απολογίες, οι αγορεύσεις του βασιλικού επιτρόπου και των δικηγόρων υπεράσπισης. Στα αρχικά κεφάλαια παρουσιάζονται αναλυτικά το πολιτικό πλαίσιο της εποχής των δικών, η βιογραφία του Μπελογιάννη και η αποστολή του στην Αθήνα, το χρονικό της σύλληψής του, καθώς και η πορεία προς την εκτέλεση.
Ηρωικές οι απολογίες του Μπελογιάννη και άλλων συντρόφων του, όμως δεν ισχύει το ίδιο για τις απολογίες αυτών που λύγισαν στη διάρκεια της προφυλάκισης και της ανάκρισης. Αυτές οι «ταπεινωτικές απολογίες» δεν αποκαλύπτουν απλώς την «ανθρώπινη κατάσταση», αλλά και την κτηνωδία του μετεμφυλιακού κράτους, που δεν δολοφονούσε απλώς ανθρώπους αλλά τσάκιζε ψυχές, γονάτιζε συνειδήσεις.
Τραγικά διαφωτιστικοί είναι οι πίνακες όπου η καταδίκη συσχετίζεται με το βαθμό μεταμέλειας: Από τους 92 κατηγορούμενους της πρώτης δίκης, οι 61, που είτε αποκήρυξαν το ΚΚΕ είτε αναγνώρισαν ότι η προανακριτική κατάθεσή τους ΔΕΝ ήταν προϊόν βίας, αφέθηκαν ελεύθεροι. Όμως οι «αμετανόητοι» κρίθηκαν ένοχοι χωρίς αναστολή και 21 από αυτούς καταδικάστηκαν σε βαριές ποινές, από θάνατο μέχρι 15 χρόνια φυλάκιση. (Στο πλαίσιο των μέτρων ειρήνευσης της πρόσφατα εκλεγμένης κυβέρνησης Πλαστήρα, η θανατική ποινή μετατράπηκε σε ισόβια).
Η δεύτερη δίκη ολοκληρώθηκε σε χρόνο ρεκόρ, μέσα σε δύο εβδομάδες, με σκοπό να χυθεί αίμα, για να σταλεί ο Μπελογιάννης στο απόσπασμα. Από τους 29 κατηγορούμενους (ανάμεσά τους οκτώ γυναίκες), οκτώ καταδικάστηκαν σε θάνατο, τέσσερις σε ισόβια και 5 αθωώθηκαν.
Αμερικάνοι, στρατός και παλάτι ήθελαν νεκρό τον Μπελογιάννη
Δεν είναι πολύ συνηθισμένο πατέρας και γιος να γράφουν ή μάλλον να υπογράφουν μαζί ένα βιβλίο. Ποια ήταν η συμβολή του Γρηγόρη Σακελλαρόπουλου;
Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί, στο μεγαλύτερο μέρος του, προϊόν έρευνας του πατέρα μου, Γρηγόρη Σακελλαρόπουλου. Ο πατέρας μου, παρότι είχε σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες, ποτέ δεν ασχολήθηκε επαγγελματικά με κάτι σχετικό, είχε ωστόσο βαθιά ιστορική παιδεία και ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον για την υπόθεση Μπελογιάννη. Η προβολή της γνωστής ταινίας του Νίκου Τζήμα Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο και οι σχετικές συζητήσεις που προκάλεσε γύρω από τις δίκες Μπελογιάννη έδωσαν στον Γρηγόρη Σακελλαρόπουλο το ερέθισμα να αρχίσει μια προκαταρκτική έρευνα στη δεκαετία του ’80. Στη δεκαετία του ’90, όταν πια είχε συνταξιοδοτηθεί, είχε χρόνο να ασχοληθεί πιο ενδελεχώς με το συγκεκριμένο θέμα. Τον θυμάμαι να πηγαίνει σε βιβλιοθήκες, να κάνει αιτήσεις σε υπηρεσίες του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, να διαβάζει στο γραφείο του βιβλία και άλλο υλικό σχετικά με τον Μπελογιάννη. Τελικά, γύρω στο 1997-98 είχε τελειώσει μια πρώτη εκδοχή της καταγραφής των πρακτικών των δύο δικών μαζί έναν αρκετά εκτενή δικό του σχολιασμό. Δυστυχώς, η ασθένεια της μητέρας μου και ο δικός του αδόκητος θάνατος τρεις μήνες (16/7/2009) μετά το θάνατο της μητέρας μου (6/4/2009) λειτούργησαν απαγορευτικά για τη συνέχιση του εγχειρήματος από τη δική του πλευρά.
Γιατί έως τώρα δεν είχαμε μια έκδοση με τα πλήρη πρακτικά;
Οι λόγοι είναι, κατά τη γνώμη μου, κυρίως πολιτικοί και όχι τόσο τεχνικοί. Βέβαια τμήματα των πρακτικών δημοσιεύτηκαν με διάφορους τρόπους. Στο βιβλίο του Τάσο Βουρνά, Υπόθεση Μπελογιάννη (Αθήνα 1984, εκδ. Τολίδη), αναφέρεται στον υπότιτλό του πως περιέχονται τα πλήρη πρακτικά. Ωστόσο, όπως και ο ίδιος ο Βουρνάς επισημαίνει, πρόκειται περί ιδιαίτερα περιληπτικών πρακτικών με λάθη, που προέκυπταν ανάλογα με το τι είχε αντιληφθεί ο πρακτικογράφος. Συνιστούσε ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση τους αντιπαραβάλλοντας μάλιστα την απολογία Μπελογιάννη όπως εμφανιζόταν στα πρακτικά, με την πολύ πιο εκτενή εκδοχή που διένειμε η γ.γ. Τύπου και Πληροφοριών. Ταυτόχρονα, παρέμενε το πρόβλημα της απουσίας πρακτικών για την πρώτη δίκη.
Από την πλευρά του, το ΚΚΕ επιχείρησε να βγάλει μια αρκετά μεγάλη εκδοχή των πρακτικών της πρώτης δίκης, βασισμένη στα πρακτικά που δημοσίευσαν οι εφημερίδες της εποχής. Πρόκειται για το βιβλίο Μπελογιάννης – Η δίκη της Αλήθειας (Εκδοτικό Νέα Ελλάδα) που διανεμήθηκε στα τέλη του 1951 στους πολιτικούς πρόσφυγες οι οποίοι ζούσαν στις ανατολικές χώρες. Το ζήτημα όμως είναι πως η συγκεκριμένη έκδοση παρουσιάζει δύο προβλήματα: Το πρώτο σχετίζεται με το ότι είναι εντελώς δυσεύρετη. Το δεύτερο ζήτημα, που είναι και το πιο σοβαρό, συνδέεται με το ότι στο βιβλίο αυτό δεν περιλαμβάνονται τα πλήρη πρακτικά της πρώτης δίκης αλλά κυρίως οι απολογίες εκείνων των κατηγορούμενων που υπερασπίστηκαν το ΚΚΕ, οι αγορεύσεις συνηγόρων τους, καθώς και αποσπάσματα από μαρτυρίες μαρτύρων κατηγορίας που υπέπεσαν σε προφανείς αντιφάσεις. Απουσιάζει έτσι η πλευρά όσων κατηγορούμενων αποκήρυξαν το ΚΚΕ, οι αγορεύσεις των δικών τους συνηγόρων, η τελική αγόρευση του Βασιλικού Επίτροπου κ.ά.
Ποια είναι τα κενά στα πρακτικά που είχαν εκδοθεί παλιότερα; Γιατί απουσιάζουν οι «ταπεινωτικές απολογίες», όπως τις χαρακτηρίζετε;
Η απάντηση είναι πως η πλήρης έκδοση των πρακτικών δεν αποτελούσε προτεραιότητα για το σύνολο της ελληνικής Αριστεράς. Έφτανε η πολύ διαδεδομένη απολογία Μπελογιάννη, ενίοτε και οι απολογίες της Έλλης Παππά και του Τάκη Λαζαρίδη που εξέφραζαν την ηρωική πλευρά του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας. Οτιδήποτε έφερνε στην επιφάνεια αρνητικές όψεις, όπως οι αποκηρύξεις του ΚΚΕ από άλλα στελέχη του, οι ενοχοποιητικές καταθέσεις, οι ταπεινωτικές απολογίες, καλό ήταν να αποφεύγονταν γιατί έδειχναν μια άλλη πλευρά της πραγματικότητας.
Γιατί υποστηρίζετε ότι ο πόλεμος στην Κορέα, σε συνδυασμό με την εμφάνιση του μακαρθισμού στις ΗΠΑ, επηρέασαν τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα την εποχή της δίκης;
Ο μακαρθισμός, ως εκδήλωση ακραίου αντικομμουνισμού, επηρέασε και την πολιτική των ΗΠΑ ώστε να εξαλειφθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η σοβιετική επιρροή. Σε αυτό το πλαίσιο θα γίνουν στις ΗΠΑ η εκτέλεση του ζεύγους Ρόζενμπεργκ και οι διώξεις των αριστερών πολιτών, ενώ στην Ελλάδα θα συνεχιστούν οι εκτελέσεις αρκετά χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου. Ο μακαρθισμός θα τροφοδοτηθεί από το ξέσπασμα του πολέμου στην Κορέα. Ο τελευταίος θα επηρεάσει ιδιαίτερα τις εξελίξεις στην Ελλάδα λόγω της γειτνίασής με χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ θεωρεί σχεδόν σίγουρο πως μέσω Βουλγαρίας θα πραγματοποιηθεί εισβολή στην Ελλάδα, η οποία θα μετατραπεί σε σοβιετικό δορυφόρο. Έτσι, οι ΗΠΑ άρχισαν να φτιάχνουν στρατιωτικά σχέδια ώστε ο ελληνικός στρατός να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί ενάντια σε μία υποκινούμενη από τους σοβιετικούς εισβολή, η οποία πιθανολογείτο πως θα γινόταν μέσα στο 1951! Μέσα σε αυτό το κλίμα πραγματοποιήθηκαν οι δύο δίκες.
Γιατί αμφισβητείτε την άποψη που έχει διατυπωθεί από ορισμένες πλευρές πως ίσως να ήταν διαφορετική η εξέλιξη αν ο Ζαχαριάδης δεν χαρακτήριζε «ψευδή και χαφιέδικη» την περίφημη επιστολή Πλουμπίδη;
Όπως προανέφερα είχε δημιουργηθεί ένα κλίμα σφοδρού αντικομμουνισμού. Το ελληνικό μετεμφυλιακό κράτος θα εκτελούσε οποιοδήποτε ανώτερο στέλεχος του ΚΚΕ κατάφερνε να συλλάβει. Θα ήταν παράδοξο να ματαιωνόταν η εκτέλεση Μπελογιάννη (αναπληρωματικού μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ), τη στιγμή που ένα χρόνο νωρίτερα είχε εκτελεστεί ο Ν. Νικηφορίδης απλώς επειδή διακινούσε ψήφισμα για την κατάργηση των ατομικών όπλων.
Γιατί υπήρξε τόσο μεγάλη σπουδή για την εκτέλεση του Μπελογιάννη παρά την αντίθετη θέληση της κυβέρνησης Πλαστήρα;
Η κυβέρνηση Πλαστήρα δεν ήθελε την πραγματοποίηση των εκτελέσεων, ωστόσο περιορίστηκε απλά στη διατύπωση της αντίθεσής της χωρίς να προχωρήσει σε ανοικτή αντιπαράθεση με το Θρόνο και το Στρατό. Αντίθετα, ο Στρατός και το Παλάτι επείγονταν στο να γίνουν οι εκτελέσεις επειδή φοβούνταν το παγκόσμιο κίνημα συμπαράστασης που είχε εκδηλωθεί, καθώς και τις αντίστοιχες αντιδράσεις στο εσωτερικό.
Γιατί τόση σπουδή να εκτελεστεί ο Μπάτσης μολονότι, όπως γράφετε, δεν είχε κάποια σχέση με τους ασυρμάτους αλλά ήταν «ταμίας» του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ;
Ο Μπάτσης, γιος ναυάρχου που είχε στενή σχέση με τον Γεώργιο το Β΄, δικηγόρος τριών εταιρειών και σημαντικός οικονομολόγος, άνθρωπος ο οποίος είχε κοινωνικές επαφές με πολλά μέλη της ελληνικής άρχουσας τάξης, αποτελούσε αποστάτη της τάξης του και μάλιστα όταν κινδύνευσε η εξουσία της. Η εκτέλεσή του είχε το συμβολισμό πως η αστική τάξη δεν συγχωρεί και πως με το ίδιο τίμημα θα τιμωρήσει και όποιο άλλο μέλος της αποστατήσει. Δεν έφτανε η στάση του στη δίκη, του έγιναν και πιέσεις να ψευδομαρτυρήσει. Όταν εκείνος αρνήθηκε, η εκτέλεση ήταν μονόδρομος.
Πέρα από τη συμβολή του βιβλίου σας στην προσέγγιση της ιστορικής αλήθειας, πώς πιστεύετε ότι αγγίζει τον σύγχρονο αναγνώστη, που δεν γνώρισε τα «πέτρινα χρόνια»;
Ελπίζω πως τον μεταφέρει στο κλίμα της εποχής, κάνοντας να γίνει σαφής η βαναυσότητα της εκάστοτε άρχουσας τάξης όταν κινδυνεύει σοβαρά η εξουσία της. Έτσι, μπορούν να προκύψουν και για τις νεότερες γενιές συμπεράσματα για το πόσο αδυσώπητος θα είναι ο αγώνας για να φύγουμε από την περίοδο της ανθρώπινης προϊστορίας. Τότε οι θυσίες των αγωνιστών του κομμουνιστικού κινήματος, και ανάμεσα σε αυτούς του Μπελογιάννη και των συντρόφων του, θα έχουν βρει τη δικαίωσή τους.
Για πρώτη φορά έρχονται στο φως, χάρη σε αυτή την έκδοση που επιμελήθηκε ο πανεπιστημιακός Σπύρος Σακελλαρόπουλος (ενώ την έρευνα την είχε ξεκινήσει ο πατέρας του Γρηγόρης) τα πλήρη πρακτικά των δικών του Ν. Μπελογιάννη και των συντρόφων του (1951 και 1952) καθώς και τα λεγόμενα «σήματα» Βαβούδη, δηλαδή τα αποκρυπτογραφημένα ραδιοτηλεγραφήματα στα οποία στηρίχτηκε το κατηγορητήριο περί κατασκοπείας. Ο Βαβούδης αυτοκτόνησε κατά τη σύλληψή του και οι υπόλοιποι καταδικάστηκαν με τον γνωστό τρόπο που τότε είχε ξεσηκώσει φωνές διαμαρτυρίας και συμπαράστασης απ' όλο τον πλανήτη. Τα πρακτικά είναι σημαντικά όχι μόνο γιατί καταγράφουν ένα ολόκληρο κλίμα και περιγράφουν ανάγλυφα τον ιστορικό περίγυρο αλλά και γιατί φέρνουν στο φως πλήθος σκοτεινά σημεία, τόσο για τον ρόλο των ΗΠΑ όσο και του ίδιου του Κομμουνιστικού Κόμματος. Πολλά καταλαβαίνει ο αναγνώστης για τη στάση του Νίκου Ζαχαριάδη –όχι τυχαία είχε προηγηθεί η μεγάλη εμφυλιακή ήττα–, ενώ σημαντικές φαίνονται να είναι οι ευθύνες που βαραίνουν τα κόμματα του Κέντρου και της κυβέρνησης Πλαστήρα. Έκπληξη επίσης προκαλεί το γεγονός ότι η πλειονότητα των κομμουνιστών που καταθέτουν στη δίκη σπεύδουν να αρνηθούν την πίστη τους στο Κόμμα, κάτι που σκόπιμα αποσιωπούσε το ΚΚΕ όλα αυτά τα χρόνια. Όλοι μέχρι σήμερα γνώριζαν την απολογία του Μπελογιάννη, της Έλλης Παππά και του Τάκη Λαζαρίδη, αλλά λίγοι ήξεραν πόσοι ήταν οι σύντροφοι που λιποτάκτησαν και τι έλεγαν. Ωστόσο από την παρούσα έκδοση δεν λείπει το χιούμορ, τα ευτράπελα ενσταντανέ και διάφορες λεπτομέρειες που μετατρέπουν τα πρακτικά από ιστορική μαρτυρία σε απολαυστικό ανάγνωσμα.
Τίνα Μανδηλαρά
Εφημ. Lifo (09.12.16)
Παρουσίαση στην εφημ. Δρόμος της Αριστεράς
Κλείνοντας το 2016 με βρήκε με ένα βιβλίο που ώρες -ώρες η ανάγνωσή του με πνίγει. «Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα – Πλήρη πρακτικά και ιστορικό των δικών του Μπελογιάνη /Τα σήματα Βαβούδη» ο τίτλος του και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Το αφήνω και το ξαναπιάνω. Υπογραμμίζω και σκέφτομαι…
Τι θα έκανες εσύ αν βρισκόσουν στη θέση πρωταγωνιστών και δευτεραγωνιστών; Ένας από αυτά τα ξεχασμένα πρόσωπα που βρέθηκαν να δικάζονται μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη. Με τους πολλούς που υπέκυψαν και αποκήρυξαν τις ιδέες τους ή με εκείνους που στάθηκαν «βράχοι ακλόνητοι;»
Κατάθεση την κατάθεση, απολογία την απολογία, νιώθεις να γυρίζεις στην ασφυξία της δεκαετίας του ’50. Στα σκοτεινά κελιά, στα βασανιστήρια, στους δωσίλογους που έγιναν εθνικόφρονες, στους βασανιστές που υπήρξαν «εξέχοντα μέλη της κοινωνίας της εποχής», στους σιχαμερούς στρατοδίκες – ανάμεσα τους και ο μετέπειτα δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος, στους αγωνιστές που άλλοτε λύγιζαν κι άλλοτε όχι…
Από την πρώτη στιγμή, διαβάζοντας για τη δημιουργία του βιβλίου, όπου ο Γρηγόρης Σακελλαρόπουλος αρχίζει να ερευνά και να αναζητά τα πρακτικά της δίκης Μπελογιάννη, μέχρι την ολοκλήρωση της εργασίας αυτής από τον γιο του Σπύρο Σακελλαρόπουλο που έχει την επιμέλεια της έκδοσης, ένιωσα έναν γκρεμό να ανοίγεται μπροστά μου…
Στέκομαι συχνά στις φράσεις από τις απολογίες των ανθρώπων που αρνούνται τα πιστεύω τους, ένας θεός ξέρει κάτω από ποιες πιέσεις και εκβιασμούς. Θυμάμαι όλα τα παρασκήνια που περιέγραφε η Λίλιαν Μπάτση σε ένα άλλο βιβλίο, το «Βαρύτατο Τίμημα». Θυμώνω, λες και θα μπορούσε αυτός ο θυμός να κάνει κάτι, με τις άθλιες παρεμβάσεις του προέδρου αυτής της στημένης δίκης. Η δικαιοσύνη εκτός αιθούσης. Μάλλον και εκτός Ελλάδος. Μια τραγωδία που βλέπεις να οδηγείται στο μοιραίο τέλος της, σε μια εκτέλεση κάτω από το φως των προβολέων των αυτοκινήτων, πριν το ξημέρωμα. Κρυφά, υπόγεια.
Και πολιτικές ηγεσίες οσφυοκαμπτών. Άλλοτε ένδοξων στρατηγών. Που αποδείχθηκαν τόσο μικροί. Και ο ξένος παράγοντας που βρίσκει νυν και αεί τους πρόθυμους υπηρέτες του.
Αλλά κυρίως οι άνθρωποι. Εκεί που κρίνεται η παλικαριά και τα μεγάλα λόγια δεν αρκούν. Υπάρχουν οι πράξεις. Κι απορείς με το χαμόγελο του Νίκου Μπελογιάννη. Και σκέφτεσαι πόσα χάσαμε με τον χαμό του… Γιατί άλλο να ξεστομίζω αυτά τα λόγια εδώ, από την ασφάλεια του σπιτιού και την οθόνη του υπολογιστή μου κι άλλο να τα λέω εκεί. Γνωρίζοντας πως θα ήταν πολύ εύκολο να κηρυχτείς ξαφνικά αθώος. Να επιστρέψεις στη ζωή που σε περιμένει. Στο παιδί που έρχεται. Στην αγκαλιά της αγαπημένης που στέκεται κι αυτή περήφανα στη δίκη.
Ένα πραγματικά συγκλονιστικό βιβλίο, ένα δώρο για όλους μας. Που θα πρέπει επιτέλους να μάθουμε κάτι από την ιστορία και να ακούσουμε τους ανθρώπους που τη δημιουργούν. Να ακούσουμε κι αυτούς που υποκύπτουν. Να διαβάσουμε πίσω από τις γραμμές εκείνων που πολέμησαν, αντιστάθηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν και βρέθηκαν να μιλάνε με τη φωνή των άλλων για το «προδοτικό ΚΚΕ». Όλα αυτά τα ντοκουμέντα που βγαίνουν στο φως θα έπρεπε να οδηγήσουν τους διάφορους αναθεωρητές της ιστορίας σε μια αιδήμονα σιωπή…
Κι εμείς από εδώ, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να σας παροτρύνουμε να διαβάσετε αλλά και να μοιραστείτε βιβλία σαν αυτό του Σπύρου Σακελλαρόπουλου…
Γράφει ο Κώστας Στοφόρος Δρόμος της Αριστεράς (06.01.17)
Συνέντευξη του Σπύρου Σακελλαρόπουλου στην Πόλυ Κρημνιώτη για την εφημ. Αυγή Αγνοήθηκαν οι επιπτώσεις στην καθημερινότητα των ηττημένων του εμφυλίου
Ο τίτλος συμπυκνώνει όλη την πορεία του κομμουνιστικού και λαϊκού κινήματος στις σκληρές ελληνικές δεκαετίες του '40 και του '50. Η φράση του Νίκου Μπελογιάννη, στη δίκη που τον οδήγησε στο εκτελεστικό απόσπασμα ως πράκτορα της ΕΣΣΔ, δίνει το τίτλο στο βιβλίο «Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα», στο οποίο δημοσιεύονται για πρώτη φορά τα πλήρη πρακτικά των δύο ιστορικών δικών που στοίχειωσαν την πρόσφατη πολιτική ιστορία του τόπου. Οι απολογίες των κατηγορουμένων και όσων υπέγραψαν δηλώσεις ή έδωσαν στοιχεία στην Ασφάλεια, οι αγορεύσεις, τα υπομνήματα και όσα διαμείφθηκαν στις δικαστικές αίθουσες ανασυνθέτουν το ζοφερό κλίμα της εποχής και φωτίζουν αποσιωπημένες, έως τώρα, ιστορικές πτυχές αλλά και τον ρόλο όλων εκείνων που επηρέασαν τα γεγονότα. Ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος, καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, επιμελήθηκε και σχολίασε το αρχειακό υλικό που ανέσυρε η έρευνα του πατέρα του Γρηγόρη και μας βοηθά να κατανοήσουμε μια από τις κομβικές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας μας.
Διαβάστε την συνέντευξη εδώ
Πόλυ Κρημνιώτη, Αυγή 04.02.17
Παρουσίαση από την Ι. Αθανασάτου για το περιοδικό Κοινωνική Πολιτική
(...) Το βιβλίο πού επιμελήθηκε ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος, βασισμένο σε έρευνα του πατέρα του Γρηγόρη Σακελλαρόπουλου αποτελεί μία πολύτιμη συμβολή στήν κατανόηση αυτών των ασφυκτικών πέτρινων χρόνων των αρχών της δεκαετίας του 50, φωτίζοντας μέσα από το υλικό των δικών Μπελογιάννη τις ζωές όχι μόνο των πρωταγωνιστών αλλά και ευρύτερου αριθμού ατόμων, και δίνοντας στον αναγνώστη τη δυνατότητα να έχει πρόσβαση σε ένα πολύπτυχο και αποκαλυπτικό υλικό διαμορφώνοντας πρωτογενή συμπεράσματα.
Ο τίτλος του βιβλίου «Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα» αποτελεί επιλογή μιάς φράσης από την απολογία του Νίκου Μπελογιάννη στη δεύτερη δίκη «των ασυρμάτων» το 1952, η οποία συνιστά αντιστροφή του κομβικού ιδεολογήματος της εθνικοφροσύνης του συγκροτήματος εξουσίας σε όλες τις εκφάνσεις του και ιδίως του σκληρού στρατιωτικού, δικαστικού και αστυνομικού πυρήνα του.
Τα Πρακτικά των Δικών ως ιστορική πηγή ιδιαίτερου τύπου παρουσιάζουν εκτός των άλλων και ιδιαίτερο μεθοδολογικό ενδιαφέρον . Στην προκείμενη περίπτωση η ανεύρεση και δημοσίευση των συγκεκριμένων Πρακτικών των δικών Μπελογιάννη έχει αφ΄εαυτής μεγάλη αξία, αφού λόγω και των έκτακτων και ανώμαλων συνθηκών πού επικρατούσαν τα Πρακτικά των Στρατοδικείων δεν βρίσκονταν σε δικαστηριακό χώρο, αλλά στο Υπουργείο Εθνικής Αμυνας. Η δημοσίευσή περιλαμβάνει σύνθεση του υλικού των «επίσημων (αλλά ωστόσο συνοπτικών) αυτών Πρακτικών με την καθημερινή καταγραφή στον ημερήσιο Τύπο της εποχής. Οι απολογίες των κατηγορουμένων, οι μαρτυρικές καταθέσεις, ο λόγος των στρατοδικών και του Βασιλικού Επιτρόπου, οι αγορεύσεις των συνηγόρων, τα υπομνήματα των καταδικασμένων σε θάνατο κατηγορουμένων, τα κείμενα των σημάτων συνιστούν ένα πλούσιο ετερογενές υλικό πού αναδεικνύει πολλές και διαφορετικές πτυχές τόσο της επίσημης όσο και της καθημερινής «μικρής Ιστορίας». Το υλικό αυτό σε κάποια σημεία διασταυρώνεται και αντιπαραβάλλεται με το Αρχείο ΚΚΕ στα ΑΣΚΙ/Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας.
Πλάι στην ηρωική παρουσία του Νίκου Μπελογιάννη, της Ελλης Ιωαννίδου και των όσων άλλων λίγων άντεξαν, αυτός ο λόγος της καθημερινότητας, ο λόγος του φόβου, του ζόφου και της ήττας πού σκεπάζει την μετεμφυλιακή ελληνική κοινωνία είναι πού αναδύεται μέσα από τις γραμμές του βιβλίου. Στην παράθεση της εξέλιξης των δύο δικών παρακολουθούμε τις αντιμαχόμενες αφηγήσεις με τόπο της τραγωδίας τα δικαστήρια του μετεμφυλιακού κράτους. (...)
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
γράφει η Ιωάννα Αθανασάτου, Κοινωνική Πολιτική τ.10, Ιούνιος 2018
Δείτε στον Οδηγό Ανάγνωσης την παρουσίαση του Δ. Στεμπίλη στο περιοδικό Επίκαιρα(09.12.16), την συνέντευξη του Σπύρου Σακελλαρόπουλου στη Δ. Αθανασοπούλου για την εφ. Ελευθερία του Τύπου (02.04.17) & μια κριτική του βιβλίου από τον Προκόπη Παπαστράτη για το περιοδικό Τα Ιστορικά (τ. 65ο, Απρίλιος 2017). Δείτε επίσης στον Οδηγό Ανάγνωσης μια βιβλιοκριτική του Θανάση Σφήκα στο περιοδικό Μαρξιστική Σκέψη τ.24 (Το κείμενο αποτελεί εισήγησή του στην παρουσίαση του βιβλίου που έγινε στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, 25.05.17).
Διαβάστε εδώ την προδημοσίευση του βιβλίου από τοtoperiodiko.gr και εδώ τη συνέντευξη του Σπύρου Σακελλαρόπουλου στη Μάγδα Παπαδημητρίου για το bookia.gr (11.02.17).
Δείτε εδώ το άρθρο του Κώστα Ζώρα στην Εφ. των Συντακτών (24/04/17) & εδώ μια παρουσίαση του βιβλίου από τον Γιώργο Αλεξάτο στο iskra.gr (30.03.17).
Ακούστε εδώ την συνέντευξη του Σπύρου Σακελλαρόπουλου στο Θανάση Τσακίρη για το βιβλίο (ράδιο Ηλιούπολη, 25.10.16) & εδώ τη συνέντευξή του στον Διονύση Ελευθεράτο 105,5 στο Κόκκινο (12/02/17)
Aκούστε εδώ μια συζήτηση του Σπύρου Σακελλαρόπουλου με τον δημοσιογράφο Michalis Michail για την εκπομπή ''Ιστορικές διαδρομές'' στον κυπριακό ραδιοφωνικό σταθμού Astra 92.8 (27/03/2023)
Δείτε εδώ την παρουσίαση του βιβλίου που έγινε στην ΕΣΗΕΑ (22.11.16). Για το βιβλίο μίλησαν: Γιώργος Λεονταρίτης (Δημοσιογράφος- Συγγραφέας),Ηλίας Νικολακόπουλος (Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών), Ιωάννα Παπαθανασίου (Ιστορικός- Ερευνήτρια στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών) και ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος (Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, επιμελητής της έκδοσης). Την συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Διονύσης Ελευθεράτος
Δείτε παρακάτω την εκδήλωση-παρουσίαση του βιβλίου στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών (01.03.17). Τη συζήτηση συντόνισε ο Βασίλης Ασημακόπουλος (δικηγόρος). Για το βιβλίο, τις δίκες και την εποχή μίλησαν οι: Αλεξανδρής Βασίλης (Δικηγόρος, Πρόεδρος Δ.Σ.Α), Νικολακόπουλος Ηλίας (Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών), Παπαδάκης Κώστας (Δικηγόρος) και ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος
Δείτε εδώ (και εδώ το δεύτερο μέρος) την παρουσίαση του βιβλίου στη Θεσσαλονίκη στο χώρο νεολαίας & πολιτισμού Σφεντόνα (07.04.17), με ομιλητές τους: Χρίστο Μάη (Ιστορικός), Δημήτρη Παυλίδη (Οικονομολόγος) και τον Σπύρο Σακελλαρόπουλο.
Επίσης, εδώ η εκδήλωση της παρουσίασης του βιβλίου στην Αλεξανδρούπολη (28/05/17), με ομιλητές τον Βασίλη Δαλκαβούκη (Επίκουρος Καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου) & τον Σπύρο Σακελλαρόπουλο. Την εκδήλωση συντόνισε η Στέλλα Καραμήτρου.