ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΥΔΟΞΟΥ: 68392895
Επίμετρο: Κώστας Ράπτης
1η έκδοση: Μάιος 2017
Μια διεισδυτική περιγραφή του αμερικανικού αυτοκρατορικού συστήματος που απλώνεται σήμερα σε όλο τον κόσμο.
Το βιβλίο του Άντερσον έχει δύο στόχους. Πρώτον, να καλύψει την ιστορία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από το 1900 περίπου ως σήμερα, ανιχνεύοντας τη σταδιακή οικοδόμηση της αυτοκρατορίας και, δεύτερον, να συνοψίσει την αμερικανική στρατηγική, παρουσιάζοντας την αντίληψη κορυφαίων διανοητών της όπως οι Μπρεζίνσκι, Μιντ, Κάγκαν, Φουκουγιάμα, Ικένμπερι, για τη θέση των ΗΠΑ στην παγκόσμια σκηνή και τις απόψεις τους για τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν.
Αντίθετα με την πληθώρα μελετών διπλωματικής ιστορίας και γεωπολιτικής στρατηγικής –που κατακερματίζουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ είτε σε διακριτές ιστορικές περιόδους είτε στις κατά καιρούς πολεμικές επιχειρήσεις τους ανά τον πλανήτη– ο συγγραφέας αναδεικνύει τον ενιαίο χαρακτήρα και τη δυναμική της αμερικανικής στρατηγικής και διπλωματίας από τον πόλεμο στο Μεξικό μέχρι τους σημερινούς πολέμους κατά της τρομοκρατίας. Εστιάζει τις αναλύσεις του σε όλα τα γεωγραφικά μέτωπα επέκτασης της αυτοκρατορίας. Επιπρόσθετα σημειώνει ότι η ριζική αντίθεση σε αυτήν οφείλει να γίνεται αντικειμενικά και χωρίς ευσεβείς πόθους, πράγμα που δεν προϋποθέτει την επιβεβαίωση της επικείμενης κατάρρευσής της.
Η ιστορική συγκρότηση, η ευρύτητα προοπτικής και η απομυθοποιητική προδιάθεση του Π. Άντερσον μας προσφέρουν τα απαραίτητα εργαλεία για να ερμηνεύσουμε στην πραγματική τους διάσταση τις εξελίξεις που σημαδεύονται με την ανάδειξη του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία και προκαλούν ήδη έντονες συζητήσεις για το μέλλον της «μόνης υπερδύναμης».
«Η γραφή του είναι αιχμηρή και εμβριθής, ενώ ακόμη και όσοι δεν συμμερίζονται τις πολιτικές του απόψεις θα μάθουν πολλά από το βιβλίο του.»
Gideon Rachman, Financial Times
Παρουσίαση στην Ελευθερία του Τύπου από τον Τριαντάφυλλο Καρατράντο
Ένας μαρξιστής κρίνει τον Τραμπ
Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να διαβάσει κάποιος ένα βιβλίο για την αμερικανική εξωτερική πολιτική από έναν μαρξιστή καθηγητή της Ιστορίας, ειδικότερα όταν ο συγκεκριμένος συγγραφέας δεν μένει σε απλουστευμένα μοτίβα ανάλυσης, αλλά, αντίθετα, προσπαθεί να προσεγγίσει, vα κρίνει και να αξιολογήσει συνολικά την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ από το 1900 έως σήμερα. Ο Πέρι Αντεροον δεν είναι απλώs ο μαρξιστής αδερφός του Μπένεντικτ Αντερσον, αλλά ένας συγκροτημένος μελετητής της Ιστορίας και της Θεωρίας, στο πλαίσιο των πολιτικών της αριστεράς.
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Αντζελες, ο Αντερσον είναι εξαιρετικά ενεργός για δεκαετίες στον διάλογο της μαρξιστικής Αριστερός και κυρίως στον τομέα της μετανεωτερικής δόμησης και της αποδόμησης του κόσμου.
Στο τελευταίο βιβλίο του, ο συγγραφέας προχωράει σε μια αιχμηρή και εις βάθος κριτική της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία δεν διακατέχεται από δογματισμούς, ιδεοληψίες ούτε από τις κλασικές προφητείες για την κατάρρευση της «αμερικανικής αυτοκρατορίας». Σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια του βιβλίου του, ο Αντερσον χρησιμοποιεί μια σειρά από αποτυχημένες αποφάσεις της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ -κορυφαία εκ των οποίων και ο Πόλεμος στο Βιετνάμ- για να δομήσει το επιχείρημά του ότι τόσο στον Πόλεμο του Βιετνάμ όσο και σε αυτούς του Κόλπου το πρόβλημα δεν ήταν οι χειρισμοί των εκάστοτε προέδρων, αλλά η μεσσιανική αντίληψη του κόσμου από τις ΗΠΑ, μια αντίληψη που τις οδήγησε στις συγκεκριμένες επεμβάσεις, οι οποίες, εν τέλει, υπέσκαψαν σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και τα διακηρυγμένα εθνικά τους συμφέροντα.
Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κριτική του συγγραφέα σε μερικούς από τους σημαντικότερους διανοητές και θεωρητικούς της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, που επηρέασαν σημαντικά us αποφάσεις αρκετών προέδρων: Από τον Μπρεζίνσκι και τον Κάγκαν έως τον Φουκουγιάμα και τον Ικενμπέρι, ο Αντερσον ασκεί τη σκληρή, αλλά και ενδιαφέρουσα κριτική του, κινούμενος πάνω στον άξονα της δομικής αντίληψης των σχεδιαστών πολιτικής για τον ρόλο της χώρας ως «υπερασπιστή του παγκόσμιου καπιταλισμού», όπως υποστηρίζει.
Η κριτική του Αντερσον είναι σύγχρονη, τεκμηριωμένη, ασφαλώς ιδεολογικά προσδιορισμένη και, βέβαια, απαραίτητη σε όσους μελετούν us πολιτικές των ΗΠΑ, τις στροφές τους ανάλογα με την ιδεολογική ταυτότητα των προέδρων και προσπαθούν να κατανοήσουν τις αποφάσεις του σημερινού προέδρου Τραμπ.
Τριαντάφυλλος Καρατράντος
21/05/17, εφημ. Ελευθερία του Τύπου
Παρουσίαση στο περιοδικό Marginalia.gr
ΗΠΑ: Το «απαραίτητο έθνος» και η προεδρία Τραμπ
Η ρήξη των ΗΠΑ με τις υπόλοιπες χώρες μέλη του G7, κατά την πρόσφατη σύνοδο της ομάδας στο Σαρλεβουά του Καναδά, και η πρωτοφανής δημόσια αντιπαράθεση που ακολούθησε μεταξύ του Αμερικανού προέδρου και του Καναδού πρωθυπουργού κατέδειξαν με ιδιαίτερη ένταση τις αλλαγές που κυοφορούνται τα τελευταία χρόνια στην στρατηγική του Λευκού Οίκου και την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Από την κατάργηση της TTIP και της συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν, μέχρι τον επαπειλούμενο εμπορικό πόλεμο με την Κίνα και την ΕΕ, τα παραδείγματα εδώ είναι πολλά και σημαντικά. Στο δημόσιο λόγο οι εξελίξεις αυτές παρουσιάζονται συνήθως ως απότοκο της προσωπικής ιδιοσυγκρασίας του Ντόναλντ Τραμπ και της εμμονής του ιδίου και του επιτελείου του να αντιλαμβάνονται τις διεθνείς σχέσεις περισσότερο με όρους επιχειρηματικών deal παρά με όρους μακροπρόθεσμων πολιτικών στοχεύσεων.
Αν και όχι εντελώς εσφαλμένη, η άποψη αυτή τείνει να υποτιμά μια σειρά από δομικές μεταβολές στην χάραξη της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής που έχουν τις ρίζες τους στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ‘70. Όπως καταδεικνύει με ενάργεια ο Πέρι Άντερσον [Perry Anderson] στο βιβλίο του Η Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική και οι Διανοητές της, κατά τη διάρκεια των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών οι ΗΠΑ υιοθέτησαν μια ιδιαιτέρως ευέλικτη εξωτερική πολιτική, προκειμένου να αποσοβηθεί ο κίνδυνος περαιτέρω εξάπλωσης του κομμουνισμού, αλλά και να σταθεροποιηθεί σε νέες βάσεις η παγκόσμια οικονομία. Σε αυτά τα πλαίσια, φίλιες χώρες ενισχύθηκαν ποικιλοτρόπως και αφέθηκαν να ακολουθήσουν δικά τους αναπτυξιακά μοντέλα, πολλές φορές κατά παράβαση της φιλελεύθερης ορθοδοξίας και σε αντίθεση με τα άμεσα οικονομικά συμφέροντα των ίδιων των Ηνωμένων Πολιτειών. Αρχής γενομένης όμως από την προεδρία Νίξον την περίοδο 1969-1974 η συνθήκη αυτή έμελλε να αναθεωρηθεί ριζικά. Με την Δυτική Ευρώπη να έχει ξεπεράσει επιτυχώς το σκόπελο του ’68, την Ιαπωνία να είναι σε τροχιά σταθερής οικονομικής ανάπτυξης και τα ρήγματα στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο πιο εμφανή από ποτέ (Άνοιξη της Πράγας, σινοσοβιετική ρήξη το ‘69, καθήλωση της σοβιετικής οικονομίας επί Μπρέζνιεφ), οι επιτελείς του Λευκού Οίκου έπαψαν να θεωρούν απαραίτητη την πολιτική ευελιξίας της προηγούμενης περιόδου.(...)
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γραφεί ο Άγγελος Κοντογιάννης-Μάνδρος, Marginalia.gr
Διαβάστε στον Οδηγό Ανάγνωσης τα περιεχόμενα και τον πρόλογο του βιβλίου.
Δείτε εδώ την προσημοσίευση του βιβλίου στο periodiko.gr και εδώ μια παρουσίαση στην Εφημερίδα των Συντακτών από τον Γιώργο Καράμπελα (26/08/17).
|