ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΥΔΟΞΟΥ: 77113884
Κυκλοφορεί: Οκτώβριο 2018
Με τη μαρξιστική φιλοσοφία της πράξης, την οποία διατύπωσε κατά τη δεκαετία του 1920, ο Γκέοργκ Λούκατς έθεσε τα θεμέλια του εγελιανού μαρξισμού και της κριτικής θεωρίας. Εντούτοις, η πρόσληψη του έργου του καθορίστηκε εν πολλοίς από τις μονόπλευρες αναγνώσεις σημαντικών θεωρητικών, όπως ο Λουί Αλτουσέρ, ο Τέοντορ Αντόρνο, ο Γιούργκεν Χάμπερμας και ο Άξελ Χόνετ. Το παρόν βιβλίο προτείνει μία νέα ανασυγκρότηση του πρώιμου μαρξιστικού έργου του Λούκατς, η οποία αποκαθιστά τη διαλεκτική του πολυπλοκότητα, αναδεικνύοντας το ρίζωμά του στη νεοκαντιανή, «προμαρξιστική» του περίοδο.
Στο προμαρξιστικό του έργο, ο Λούκατς επιχείρησε τη διατύπωση μιας κριτικής του φορμαλισμού από τη σκοπιά μιας αμφιλεγόμενης μυστικιστικής ηθικής της επαναστατικής πράξης. Εν συνεχεία, ανακάλυψε μία πιο συνεκτική και ρεαλιστική απάντηση στα φιλοσοφικά του διλήμματα μέσω μιας διαλεκτικής εκδοχής του μαρξισμού. Συγχρόνως, όμως, διατήρησε τις νεοκαντιανές του επιφυλάξεις απέναντι στην ιδεαλιστική διαλεκτική. Έτσι, στην αντίληψή του για τον ιστορικό υλισμό συνδύασε μία μη ιδεαλιστική, μη συστηματική, ιστορική διαλεκτική με την έμφαση στη συνειδητή μετασχηματιστική πράξη. Ανασυγκροτημένη με αυτό τον τρόπο, η φιλοσοφία της πράξης του Λούκατς καταλαμβάνει κεντρική θέση στο πλαίσιο μιας σύγχρονης ριζοσπαστικής κριτικής θεωρίας.
Ο Λούκατς και η εποχή μας.
Παρουσίαση του Χρήστου Λάσκου για το alter-thess
(...) Το βιβλίο του, λοιπόν, μας δίνει μια εξαιρετική δυνατότητα να σκεφτούμε πάνω σε πολλά από τα κρίσιμα ζητήματα της μετασχηματιστικής πολιτικής πράξης, τα ζητήματα της επαναστατικής πολιτικής, με άλλα λόγια, καθώς και στα γνωσιοθεωρητικά και οντολογικά συμφραζόμενα τους. Το θέμα του αξονίζεται γύρω από το περίφημο έργο του Λούκατς «Ιστορία και Ταξική Συνείδηση», που σηματοδοτεί και την στροφή του τελευταίου προς τον μαρξισμό. Όμως ο Καβουλάκος δεν μας προσφέρει απλώς μια ανάλυση του συγκεκριμένου καθοριστικού έργου του Λούκατς, αλλά ερευνά την πορεία που οδηγεί σε αυτό, τις φιλοσοφικές προϋποθέσεις του, τις εκλεκτικές του συγγένειες με τις πνευματικές διαμάχες που προηγήθηκαν της συγγραφής του, τις εννοιολογικές οφειλές και τις ασυνέχειες.
Πρόκειται για μια εργασία πολύ πυκνή, πολύ πλούσια και πολύ απαιτητική – προφανώς για τον συγγραφέα της, ακόμη περισσότερο για τον αναγνώστη. Ωστόσο, η συζήτηση για τα μεγάλα θέματα της εποχής δεν μπορεί παρά να είναι «δύσκολη» και απαιτητική – σήμερα, περισσότερο κι από άλλοτε, δεν υπάρχει βασιλική οδός. Εκτός κι αν η φιλοδοξία μας σταματάει στην παρέμβαση σε όσα διαμείβονται μεταξύ των πόλων του δικομματισμού και των οργανικών τους (!) διανοούμενων. Εκτός, δηλαδή, αν η φιλοδοξία μας σταματάει στις κρίσεις περί της προοδευτικής συμμαχίας και της «δίκαιης ανάπτυξης» ή της «αντιαναπτυξιακής φορολογίας» και του αναγκαίου «ευρωπαϊσμού». Αν δεν σταματάει σε αυτά, τότε δεν υπάρχει παρακαμπτήριος δρόμος, που να αποφεύγει τη βουτιά στα βαθιά, με όλες της τις απαιτήσεις.
Ο Καβουλάκος αναλαμβάνει αυτό το έργο και το κάνει πολύ καλά. Παρουσιάζοντας, μέσα από την ανάλυση της εξέλιξης της σκέψης και της εννοιολογίας του Λούκατς, τη ιστορική φιλοσοφική συζήτηση αναφορικά με τα ζητήματα της [λογικής] μορφής και του [ανορθολογικού] περιεχομένου, του υποκειμένου και του αντικειμένου, της συνείδησης και της πράξης, του παν-λογισμού ή του ακατάληπτου, εν τέλει, πράγματος καθεαυτό [όποιες ονομασίες κι αν δοθούν σε αυτό] διατρέχει, επαρκέστατα, την συζήτηση με σταθμούς τον Καντ, τον Φίχτε, τον Χέγκελ, μέχρι και τους νεοκαντιανούς Ρίκερτ και Λασκ. Κεντρικό ζητούμενο αυτής της συζήτησης δεν είναι παρά η πραγμάτευση του ζητήματος της ανορθολογικότητας του περιεχομένου, όσο κι αν οι λογικές μορφές εξελίσσονται προκειμένου να τιθασεύσουν αυτήν την ανορθολογικότητα. (...)
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Γράφει ο Χ. Λάσκος, ALTER-THESS (12.04.19)
Η ιστορία, η πράξη, ο Λούκατς του Κώστα Σταμάτη
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Κώστας Καβουλάκος καταπιάνεται με το έργο του σημαντικού Ευρωπαίου στοχαστή Γκέοργκ Λούκατς. Έχουν προηγηθεί δύο ακόμη βιβλία του γύρω από τον Ούγγρο μαρξιστή φιλόσοφο, με παραπλήσιο περιεχόμενο, το 2012 στα ελληνικά και το 2014 στα γερμανικά. Θεματική τους ήταν το πρώιμο έργο του Λούκατς, με νεοκαντιανό προσανατολισμό, σχετικά με τη διασύνδεση αισθητικής κριτικής με την ηθική ουτοπία.
Στο πρόσφατο βιβλίο του ο Καβουλάκος ενδιατρίβει στο θέμα πώς μπορεί να ανασυγκροτηθεί μια θεωρία της πράξης στο πρώιμο μεν έργο του Λούκατς, πλην όμως ύστερα από την αποφασιστική του προσχώρηση στο μαρξισμό, που συντελέσθηκε το 1918. Αναφερόμαστε βεβαίως στο πολύκροτο, αλλά και λοιδωρημένο από ποικίλες πλευρές έργο του Λούκατς, Ιστορία και ταξική συνείδηση, που εκδόθηκε στα γερμανικά, το 1923 (στο εξής παραπέμπεται ως ΙΤΣ, ελληνική έκδοση, 1975).
Η πράξη για την οποία γίνεται λόγος στο βιβλίο του Καβουλάκου είναι κατά βάση η πρακτική ιστορικά δρώντων υποκειμένων, που πασχίζουν να κατανοήσουν τον κόσμο της καπιταλιστικής νεωτερικότητας, προκειμένου να τον μετασχηματίσουν με χειραφετητική προοπτική. Πώς όμως δύνανται τα πρόσωπα που ασφυκτιούν στον βιομηχανικό καπιταλισμό να αποκτήσουν παρόμοιο επίπεδο συνειδητότητας; (...)
Διαβάστε όλο το άρθρο εδώ
alterthess (11.09.19)
γράφει ο Κ. Σταμάτης
(καθηγητής φιλοσοφίας του δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ)
Διαβάστε εδώ τα περιεχόμενα και τον πρόλογο του βιβλίου.
Παρακολουθείστε εδώ την εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου στο Polis Art Cafe (Αθήνα, 01/03/19). Για το βιβλίο μίλησαν οι: Γεράσιμος Κουζέλης (καθηγητής ΕΚΠΑ), Γιώργος Ξηροπαίδης (καθηγητής ΑΣΚΤ), Αλέξανδρος Χρύσης (καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου) και ο συγγραφέας.
|