Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου
1η έκδοση: Μάρτιος 2019
Δείτε τη σελίδα του βιβλίου στο facebook
Μετά το Σελανίκ και Τα χρόνια ανάμεσα,
Οι αλώβητοι, το τρίτο βιβλίο του Βασίλη Τσιράκη με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη
Ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα που γεννιέται στις συμπληγάδες του εμφύλιου, ταξιδεύει στην πολιτική προσφυγιά της Τασκένδης, περνά μέσα από τα πέτρινα χρόνια του ’50, συνεχίζει στην ελπιδοφόρα δεκαετία του ’60, βρίσκεται στο φλεγόμενο Παρίσι τον Μάη του ’68, για να επιστρέψει στη χούντα των συνταγματαρχών και να ψάξει το τέλος του στη βραδιά της εκκένωσης του Πολυτεχνείου.
Ο χειρουργός Πασχάλης, γιος κατατρεγμένου εργάτη από τον Βόλο, η Μυρτώ, ατίθαση κόρη μικρασιάτη υφασματέμπορου και ο πεισματάρης αδελφός της Πέτρος, ο Βίκτωρας και η Βιργινία, παιδιά βιομήχανου από την Οδησσό, ο «τουρκόσπορος» Μήτρος και η εύμορφη Καλλιόπη, προσφυγόπουλα που καταλύουν με τους ανταρτόπληκτους στο Καραβάν Σαράι, ο φτωχός βιοπαλαιστής Στάθης που έχασε τον πατέρα του στην εκστρατεία της Ουκρανίας, η ευαίσθητη Διαμαντένια, αλλά και ο νεαρός ζωγράφος Κλοντ-Πιερ μπλέκονται στα δίχτυα της ιστορίας για να μεταμορφωθούν από τα γεγονότα της εποχής, όπως ακριβώς και η Θεσσαλονίκη μεταμορφώνεται χρόνο με τον χρόνο από τη νέα μόδα της αντιπαροχής, αλλά και την εμμονή των κρατούντων να θάψουν οριστικά το παρελθόν της.
Κάποιοι, σε πείσμα των «φονιάδων καιρών», πασχίζουν να βγουν αλώβητοι κρατώντας ζωντανή τη μνήμη. Θα τα καταφέρουν;
Παρουσίαση στην εφημ. Πριν
(...) Και μόνο η αναφορά των τόπων και των γεγονότων που φιλοξένησαν δείχνει τον πλούτο ιστοριών που συνθέτει με μαστοριά ο συγγραφέας. Πρόκειται για μυθιστορηματική απόδοση (και) πρωτότυπου υλικού, που έχει συλλέξει και αποστάξει ο Β. Τσιράκης, δίνοντας έντονη ιστορική χροιά στο έργο, που παραμένει μυθιστόρημα, συχνά όμως τόσο «πραγματικό».
Πλήθος προσώπων από διάφορες κοινωνικές ομάδες αναπτύσσονται στο βιβλίο, κουβαλώντας την ταξική τους θέση, τις επιλογές τους και τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή τους. Βέβαια, «κρυφός» πρωταγωνιστής (όπως και στα προηγούμενα έργα του Β. Τσιράκη) παραμένει η πόλη της Θεσσαλονίκης, η οποία μεταμορφώνεται χρόνο με τον χρόνο από την αντιπαροχή, αλλά και την εμμονή των κρατούντων να θάψουν οριστικά το παρελθόν της.
Εφ. ΠΡΙΝ, 23.05.19
Παρουσίαση στο alterthess
(...) Ισχυρότερο κίνητρο, ωστόσο, για να γράψει κανείς τρία μυθιστορήματα για μια πόλη μέσα σε εφτά χρόνια είναι κάτι που προηγείται της έρευνας: είναι η στάση απέναντι στις μεγάλες στιγμές της ιστορίας της πόλης στον εικοστό αιώνα. Αυτή εξηγεί, νομίζω πειστικότερα, γιατί ανέλαβε ο Τσιράκης την αναμέτρηση με εποχές που δεν έζησε, την ανασύσταση ενός τόσο μεγάλου σκηνικού και την επινόηση τόσων χαρακτήρων. Μπαίνει κανείς σε τέτοιο κόπο μόνο με την επίγνωση πως η ιστορία του εικοστού αιώνα ορίζει ακόμα πολιτικές ταυτότητες ή, έστω, πολιτικές συντεταγμένες – πόσο δεξιά ή αριστερά μπορεί να πάει μια κοινωνία και οι άνθρωποί της. Άνθρωπος χρεωμένος στην κομμουνιστική υπόθεση, ο συγγραφέας έχει αυτή την επίγνωση στο ακέραιο.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Ο Τσιράκης ξεκίνησε την τριλογία του με το «Σελανίκ», ξεναγώντας μας στη Θεσσαλονίκη από τις παραμονές Πρωτοχρονιάς του 1900 ως την κορύφωση του «Εθνικού Διχασμού», στα 1916. Ακολούθησαν τα «Χρόνια ανάμεσα» – το βιβλίο με τον οποίο τον πρωτογνώρισα ως συγγραφέα, και το οποίο ξεκινά με την άφιξη των προσφύγων, το 1922, για να φτάσει στον ξεριζωμό των Εβραίων της πόλης, στα 1943.
Οι «Αλώβητοι» λοξοκοιτάζουν προς τα πίσω, στα χρόνια του «Σελανίκ»· όμως η δράση εδώ ξεκινά με τη δολοφονία του κομμουνιστή Γιάννη Ζέβγου, τον Μάρτη του ’47· περνά στην εξάρθρωση της «Στενής Αυτοάμυνας», της ΟΠΛΑ Θεσσαλονίκης· παρακολουθεί το μαρτύριο των εξόριστων στο Τρίκερι και τη Μακρόνησο· ακολουθεί τους μαχητές του ΔΣΕ στην Τασκένδη· κι από τις παιδουπόλεις και τα Ιουλιανά, κλείνει με τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. (...)
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
γράφει ο Δ. Παπαδάτος -Αναγνωστόπουλος (23.06.19)
Παρουσίαση στην Εφημ. ΠΡΙΝ από την Αιμιλία Καραλή
Οι αλώβητοι στις στροφές της ιστορίας του Β. Τσιράκη
(...) Οι αφηγηματικές αρετές του Βασίλη Τσιράκη είναι κατά πολύ βελτιωμένες στο τελευταίο του βιβλίο. Δεν είναι εύκολο να διαχειριστεί κάποιος όλα αυτά τα γεγονότα με το πλήθος των λεπτομερειών, ούτε να αποφύγει τον κίνδυνο ενός διδακτισμού. Ο συγγραφέας «αφήνει» κάθε χαρακτήρα να μιλήσει με τη δική του φωνή, σε όποια πλευρά της ιστορίας και αν ανήκει. Αυτό προσδίδει μια ιδιαίτερη αυθεντικότητα στο έργο του και έναν βαθύ ρεαλισμό. Δεν είναι μόνο το γλωσσικό ιδίωμα και οι εκφραστικοί τρόποι -όχι πάντοτε αναμενόμενοι με βάση στερεοτυπικά κριτήρια- που χρησιμοποιούν. Είναι το ήθος που αποπνέουν, η αποστροφή ή η συμπάθεια που προκαλούν με βάση τα λόγια και τις πράξεις τους και όχι από την παρέμβαση του συγγραφέα ή του αφηγητή. Ο Τσιράκης δεν εκβιάζει συναισθήματα, αφήνει τους ήρωές του να τα δημιουργούν.
Οι αλώβητοι είναι ένα έργο που αξίζει να μελετηθεί πολύ και βαθιά για όλα όσα καταθέτει, για εκείνα που δηλώνει κι εκείνα που υπαινίσσεται. Κυρίως από όσους παρά τις «λαβωματιές» ή -μάλλον- λόγω αυτών εξακολουθούν να αντιστέκονται και να επιμένουν σε μια άλλη τροπή της ιστορίας, σε μια άλλη στροφή της κοινωνίας.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Αιμιλία Καραλή, ΠΡΙΝ (30.06.19)
Παρουσίαση στον Αναγνώστη από τον Τάκη Γεράρδη
(...) ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα με πολλές αναγνώσεις, ιδιαίτερα ειλικρινές και τίμιο απέναντι στην ιστορία. Ξεκινά από την Γερμανική κατοχή και διατρέχει την ελληνική πολιτική ιστορία μέχρι τα χρόνια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, αφού πρώτα μας ταξιδέψει στην ΕΣΣΔ και κατόπιν περιπλανηθεί στο Παρίσι και στην εξέγερση του Μάη του ΄68. Πριν τη γερμανική κατοχή, δυο οικογένειες μπλέκουν τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες. Στα επόμενα χρόνια οι ζωές και η δράση των προσώπων του μυθιστορήματος θα επηρεαστούν από αυτή τη σχέση καθοριστικά. Διαβάζοντας το μυθιστόρημα έχεις την αίσθηση μιας μοίρας που είναι προκαθορισμένη για τους πρωταγωνιστές και που αυτή η μοίρα, όπως στις αρχαίες τραγωδίες, εκπονεί ένα σχέδιο που ξεκινά από παλιούς, απλήρωτους λογαριασμούς των γονιών τους. Εντυπωσιακές περιγραφές της Θεσσαλονίκης με τα λασπωμένα σοκάκια και τα χαμόσπιτά τους, άνθρωποι της φτώχειας και της αντίστασης, οραματιστές που αγωνίζονται και κρύβονται από τους χαφιέδες, αστοί που συνεργάζονται με τους Γερμανούς κι ακόμη πολλά άλλα πρόσωπα που όπου κι αν βαδίζουν σκοντάφτουν μεταξύ τους.
(...) ο Τσιράκης με παρέσυρε μαεστρικά να εστιάσω όχι τόσο στα ιστορικά γεγονότα, όσο στους ήρωές του, στα δικά τους καθημερινά περιστατικά, στις αλλαγές που συντελούνταν στους χαρακτήρες τους, στις δικές τους αποφάσεις και δράσεις. Αυτοί οι άνθρωποι ακόμη κι όταν είναι κακοί και συμβιβασμένοι, γίνονται οικείοι και συμπαθείς, πότε τρυφεροί, πότε βίαιοι, άλλοτε αγωνιστές, άλλοτε καταδότες. Η τέχνη του συγγραφέα είναι μοναδική. Με γράψιμο πότε υπαινικτικό, πότε ωμά ρεαλιστικό φωτίζει όλες τις πλευρές των χαρακτήρων των υπερβολικά πολλών προσώπων που μας παρουσιάζει.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
γράφει ο Τάκης Γεράρδης, oanagnostis.gr
Παρουσίαση από τον Περικλή Παυλίδη στο info-war
(...) Στους «Αλώβητους» ο Βασίλης Τσιράκης τοποθετώντας τους ήρωες σε συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες σε μια πορεία ζωής περίπου τριώνδεκαετιών, δεν προδιαγράφει μονοσήμαντα την πορεία τους, αλλά ανιχνεύει τη δυνατότητα διαφορετικής ανταπόκρισης των ατόμων στις δεδομένες προκλήσεις των καιρών, ως συνέπεια διαφορετικών βιωματικών εμπειριών και διαπροσωπικών επιδράσεων που στιγμάτισαν τη ζωή τους.
Ο Βασίλης Τσιράκης μέσω των ηρώων του δοκιμάζει τις δυνατότητες των ανθρώπωννα επιλέξουν στάση ζωής, να διαμορφώσουν τη διαδρομή του βίου τους. Διότι ακριβώς ως εξατομικευμένοι πλέον ήρωες έχουν σε σημαντικό βαθμό τη δυνατότητανα κάνουν επιλογές –εντός βεβαίως συγκεκριμένων συνθηκών– και συνεπώς να φέρουν ατομική ευθύνη για τις πράξεις τους.
Στη μεγάλη γκάμα των χαρακτήρων που μας παρουσιάζει ο συγγραφέας στοπολυφωνικό αυτό μυθιστόρημα, βλέπουμε μια ενδιαφέρουσα σπουδή της ενδεχομενικότητας, του πώς δηλαδή οι άνθρωποι είναι πιθανό να ανταποκριθούν σε «φονιάδες καιρούς», γιατί ο Βασίλης Τσιράκης χωρίς να κρύβει την οπτική γωνία από την οποία βλέπει την εποχή, δίνει την δυνατότητα για πολλαπλές αναγνώσεις ώστε οαναγνώστης να αξιολογήσει με ποικίλους τρόπους το βλέμμα του συγγραφέα σε καταστάσεις και γεγονότα που σημάδεψαν αυτή την τόσο συγκλονιστική και αντιφατική περίοδο της χώρα μας.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Π. Παυλίδης για το infowar.gr (06.07.19)
Παρουσίαση στο Περιοδικό από τον Μιχάλη Λεγάκη
(...) Ο Βασίλης Τσιράκης έχει αναμφίβολα καταφέρει να δημιουργήσει ένα έργο φιλόδοξο, που διακρίνεται για την συναρπαστική πλοκή του, τη δύναμη των χαρακτήρων του, την ιστορική του εμβρίθεια και την γλωσσική του τέχνη. Οι Αλώβητοι είναι μία ελεγεία στις τυραννισμένες γενιές του Εμφυλίου, του 114 και του Πολυτεχνείου και στα τσακισμένα της όνειρα, τα οποία όμως, όπως δείχνει και το εντυπωσιακό φινάλε, σε πείσμα των καιρών βρίσκουν πάντοτε τον δρόμο να επιστρέφουν αλώβητα.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Μ. Λεγάκης για Tο Περιοδικό (19.07.19)
Παρουσίαση στην Εποχή από τον Στράτο Κερσανίδη
Συναρπαστική αφήγηση, στέρεοι χαρακτήρες
(...) Στους Αλώβητους, παρακολουθούμε μέσα από τους ήρωες του Τσιράκη, τη μεγάλη περιπέτεια της χώρας. Εμφύλιος, προσφυγιά, διώξεις, ταξικοί αγώνες, χαφιέδες, διώκτες και διωκόμενοι, πλούσιοι και φτωχοί, αγάπη και μίσος. Μπροστά από τα μάτια μας περνά η πολύχρωμη Θεσσαλονίκη των ανθρώπων και της Ιστορίας, η πόλη με το πλούσιο παρελθόν και το αμφισβητούμενο παρόν.
Όλα αυτά ο Βασίλης Τσιράκης τα δένει, τα κάνει μυθοπλασία, όχι όμως μόνον για την απόλαυση της ανάγνωσης. Αντίθετα, συνδυάζει την απόλαυση, την οποία όλοι αναζητούμε όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο, με την ιδεολογική θέση. Η οποία διαπερνά τις σελίδες, βρίσκεται παντού, στην πλοκή, στα λόγια των ηρώων, στις πράξεις τους. Χωρίς όμως να φωνάζει «κοιτάξτε, είμαι εδώ». Γιατί ο Βασίλης Τσιράκης έχει, και πολύ καλά κάνει, ιδεολογική τοποθέτηση. Την οποία καταθέτει μέσα από τις πράξεις των ανθρώπων και αφήνει στον αναγνώστη (-στρια) την ευχέρεια ή τη διάθεση να την ανακαλύψει.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Στράτος Κερσανίδης, Εποχή 06.10.19
Παρουσίαση σε Ημεροδρόμο από τον Δημήτρη Κούλαλη
(...) όλα τα βιβλία του Βασίλη Τσιράκη έρχονται να ανοίξουν ή να προσθέσουν κάτι στον δημόσιο διάλογο. Δεν έρχονται να εγκλωβίσουν τον αναγνώστη στη μέγγενη της «αυθεντίας», αλλά μέσα απ΄ την ρεαλιστική απεικόνιση των πραγματικών γεγονότων και της ισορρόπησης τους με την αφηγηματική πλοκή, προσπαθούν να τονίσουν την ανάγκη για κοινωνική εξέλιξη και χειραφέτηση των «από κάτω» πατωμάτων, για να θυμηθούμε και τον Μπρεχτ. Των ανθρώπων του «μόχθου», των γυναικών (δεν είναι τυχαίος ο δυναμισμός που εκπέμπουν οι γυναικείοι χαρακτήρες και στα τρία έργα του Τσιράκη), των τσακισμένων από τη φτώχεια και τον ξεριζωμό «ξένων», όλα με αφετηρία τη Σαλονίκη. Άλλοτε με φόντο το πολυπολιτισμικό παζλ του μεσοπολέμου και τη γραφικότητα που στολίζει ακόμη και τα πιο σκοτεινά σημεία της πόλης. Άλλοτε με φόντο το φασιστικό και ρατσιστικό ντελίριο που έπνιγε σφίγγοντας με βία τον λαιμό της νεράιδας του Βορρά και άλλοτε με φόντο τον μεταπολεμικό «σύγχρονο» κόσμο της αντιπαροχής και του ενωμένου «εθνικού μπλοκ» που έσωσε τη χώρα απ’ τα νύχια της κόκκινης αρκούδας…
Γι’ όλους αυτούς τους λόγους θεωρώ ότι αξίζει να κοσμεί τις βιβλιοθήκες μας το νέο βιβλίο του Βασίλη. Πιθανότατα, να ακουστεί τετριμμένο αλλά «Οι ΑλώβητοΙ» είναι μιας πρώτης τάξης ευκαιρία, ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους, για να έρθουν σε επαφή με αυτό το τόσο φωτεινό και ταυτόχρονα σκοτεινό κομμάτι της ιστορίας του τόπου μας. Μιας ιστορίας που δίνεται με σχεδόν φιλμογραφικό τρόπο από τον Βασίλη, τίμια και ειλικρινά, καθώς ο ίδιος δεν κρύβει την πολιτική του τοποθέτησή και την πίστη του στον κοινωνικό μετασχηματισμό, γεμίζοντας τα μάτια και το μυαλό του αναγνώστη με εικόνες που διανθίζονται με την ποιητική ρομαντικότητα μιας άλλης εποχής.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Δημήτρης Κούλαλης, imerodromos.gr (04.02.2020)
Παρουσίαση στην Αυγή από την Φωτεινή Βάκη
(...) Το ογκώδες αρχειακό και ιστορικό υλικό που αποθησαυρίζει ο συγγραφέας δεν υπαγορεύεται από την πρόθεση της ανασύστασης αλλά της αναβίωσης του παρελθόντος. Μέλημά του δεν είναι η ιστορία αλλά η μνήμη. Σκοπός του δεν είναι να μετουσιώσει τα «αμοντάριστα πλάνα» του παρελθόντος σε συνεκτική αφήγηση αλλά να τα διασώσει και να τα λυτρώσει. Ο συγγραφέας γίνεται «συλλέκτης» με την σημασία που αποδίδει στον όρο ο Walter Benjamin: Συλλέγει τα θραύσματα από τα χαλάσματα του παρελθόντος, από τον σωρό των ερειπίων που στοιβάζει η καταστροφή που ονομάζουμε πρόοδο και κάνει τον άγγελο της ιστορίας να γυρίζει τις πλάτες του στο μέλλον, όχι για να τα αναδείξει αλλά για να τα λυτρώσει και να τα απελευθερώσει.
Οι Αλώβητοι γίνονται το ψηφιδωτό μιας πόλης και μιας εποχής που φιλοτεχνούν γεγονότα και τοπωνύμια, κτήρια που θυσιάστηκαν στον βωμό της θρησκείας της αντιπαροχής για να πνεύσει ο ούριος άνεμος της «ανάπτυξης», ήρωες που περπάτησαν στις σκοτεινές ατραπούς της ιστορίας και έγιναν το καύσιμο υλικό της και οι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος, αλώβητοι και λαβωμένοι από τους «φονιάδες καιρούς», μικρές ψηφίδες ιστορίας.
Επήλυδες οι κεντρικοί ήρωες του μυθιστορήματος, από την Οδησσό και την Καραμανία, τη Σμύρνη και τον Βόλο συναντιούνται στη Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του ’40, ερωτεύονται, επαναστατούν, συμβιβάζονται, κάποιοι δίνουν τέλος σε έναν βίο αβίωτο. Δεν εμφορούνται από τις ίδιες ιδέες, δεν ανήκουν στις ίδιες κοινωνικές τάξεις, δεν ακολουθούν κοινά επαγγέλματα. Μοναδικός συνεκτικός ιστός, η εποχή στην οποία ζουν που άλλους μεταλλάσσει, άλλους σκοτώνει και άλλους παροπλίζει. Ο τίτλος γίνεται το ερώτημα ή ο καθοδηγητικός μίτος της αφήγησης: Μένει άραγε κανείς ανέγγιχτος από την εποχή του; Υπάρχουν χρονολόγια βίων αλώβητα από το χρονολόγιο της ιστορίας; (...)
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
γράφει η Φωτεινή Βάκη, (Αυγή 09.02.20)
Διαβάστε εδώ τις πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος.
Διαβάστε εδώ μια παρουσίαση του βιβλίου στο blog bibliodiktis από τον Δ. Μουρατίδη (13.08.19) & την συνέντευξη του συγγραφέα στην Λίτσα Φρυδά για την εφ. Πριν (13.10.19).
Παρουσίαση του βιβλίου στο όγδοο από τον Κώστα Μπαλαχούτη & βιβλιοκριτική από τον Β. Κατσιφό eforipediada.blogspot.com.
Δείτε επίσης τη συνέντευξη του συγγραφέα στον Γ. Τσαντίκο για το typos-i.gr (20.11.19) και εδώ την βιβλιοκριτική του Α. Αντωνάκου για το atexnos.gr.
Διαβάστε εδώ μια παρουσίαση στο iskra.gr από τη Μυρσίνη Αθανασιάδου, εδώ μια παρουσίαση στο fractal.gr από την Κατερίνα Καριζώνη και στο kommon.gr από τον Θανάση Σκαμνάκη.
Δείτε εδώ την ομιλία του Π. Παυλίδη, αναπληρωτή καθηγητή του ΠΤΔΕ (ΑΠΘ) και εδώ την ομιλία του Σπύρου Μαρκέτου, επίκουρου καθηγητή ιστορίας των ιδεών (ΑΠΘ) στην πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στις 11/5/2019 στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης βιβλίου Θεσσαλονίκης.
|