1η έκδοση: Ιούνιος 2020
Η διαχείριση της πανδημίας, στην Ελλάδα και διεθνώς, αποκαλύπτει το επικίνδυνο κενό μιας αριστερής αντιπολίτευσης μεγάλης εμβέλειας. Το σημείο που βρισκόμαστε σήμερα συνδέεται αναπόφευκτα με την περίοδο 2015-2019 - με όσα έκανε και δεν έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ στην υγεία, την οικονομία, την εκπαίδευση, την εργασία, την κοινωνική πολιτική, τις διεθνείς σχέσεις, το προσφυγικό, το περιβάλλον.
Η αποτίμηση αυτή δεν αφορά πρωτίστως στο παρελθόν, ούτε είναι υπόθεση αποκλειστικά των κοινωνικών επιστημόνων. Καθώς η εν εξελίξει πανδημία δεν ήταν ένας «μαύρος κύκνος», εφόσον οι διαβεβαιώσεις του 2018 για την υπέρβαση της κρίσης και την προστασία των εργαζομένων αποδεικνύονται αβάσιμες, ο δρόμος του «μικρότερου κακού» που διανύθηκε δείχνει από πού ήρθαμε και, κυρίως, πού (δεν) πρέπει να ξαναπάμε: τι επιτεύχθηκε και τι παραχωρήθηκε -αν βοήθησε ή αν έβλαψε η συγκεκριμένη «εμπειρία διακυβέρνησης» το ελληνικό και το διεθνές κίνημα. Τελικά, είναι καλό να κυβερνάει η Αριστερά; Και για ποιον;
Οι συγγραφείς του τόμου: Λουκία Αργυριάδου, Γιώργος Βελεγράκης, Σίσσυ Βωβού, Γιάννος Γιαννόπουλος, Νίκος Γιαννόπουλος, Ηρώ Διώτη, Θόδωρος Ζδούκος, Ηλίας Ιωακείμογλου, Λευτέρης Καρχιμάκης, Τόνια Κατερίνη, Απόστολος Καψάλης, Γιάννης Κιμπουρόπουλος, Κυριακή Κλοκίτη, Πάνος Κοσμάς, Γιάννης Κουζής, Βαγγέλης Κουμαριανός, Νίκος Κουραχάνης, Χαράλαμπος Κουρουνδής, Χρήστος Λάσκος, Γιάννης Μαυρής, Αλέξης Μπένος, Νάγια Νικολάου, Αντώνης Νταβανέλος, Ντίνος Παντελίδης, Δημοσθένης Παπαδάτος- Αναγνωστόπουλος, Βασίλης Παπαστεργίου, Εύη Πάτκου, Δώρα Σταθοπούλου, Πέτρος Σταύρου, Παναγιώτης Σωτήρης, Σταύρος Τομπάζος, Θόδωρος Φέστας, Αποστόλης Φωτιάδης, Γιώργος Χαρίσης, Δημήτρης Χριστόπουλος.
ΠΑΡΟΡΑΜΑΤΑ
Παρουσίαση στην εφημ. Εποχή από τον Πέτρο Λινάρδο Ρυλμόν
Η έξοδος από το ευρώ τον Ιούλιο του 2015 ήταν στην πραγματικότητα αδιανόητη, επειδή δεν υπήρχε κανενός είδους σχεδιασμός μιας τέτοιας επιλογής. Οι εκ των υστέρων εκτιμήσεις ότι «μετά μια υφεσιακή επίπτωση θα είχαμε ταχεία επιστροφή στην ισχυρή ανάκαμψη», ήταν και είναι λόγια στον αέρα, ιδιαίτερα για μια αριστερή πολιτική δύναμη, καθώς ζητήματα κοινωνικού κόστους, υποκειμένων που υποστηρίζουν την ανάπτυξη και πολιτικών εργαλείων που υλοποιούν τις κατάλληλες πολιτικές, παραμένουν στο σκοτάδι. Αυτές οι διαπιστώσεις μας οδηγούν στο να κατανοήσουμε τον ενιαίο χαρακτήρα των προβλημάτων που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει η Αριστερά στο σύνολό της.
Στην εισαγωγή υπάρχει μια εκτίμηση που δεν είναι τόσο αθώα όσο φαίνεται: «Οι μεγαλύτερες κατακτήσεις του εργατικού και ευρύτερου χειραφετητικού κινήματος σημειώθηκαν με την Αριστερά εκτός κυβέρνησης». Μπορεί, αλλά ο λόγος ύπαρξης της Αριστεράς (και κάθε πολιτικού κόμματος εξάλλου) είναι να κυβερνήσει και μάλιστα να πάρει την εξουσία από τον πλούτο και το κεφάλαιο, και να επιτύχει να την ασκήσει η πλειοψηφία του κόσμου της εργασίας, με όλες τις μορφές της. Σε μια ιστορική στιγμή που όλες οι διαστάσεις των καπιταλιστικών κοινωνιών έχουν βυθιστεί σε βαθιές κρίσεις, η Αριστερά πρέπει να ασχοληθεί με το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός νέου καθεστώτος. Αν δεν μπορέσει να βρει τον κατάλληλο δρόμο, θα ηττηθεί ακόμα και εκτός κυβέρνησης. Η μόνη οδός είναι η ενίσχυση των σχέσεων του κόμματος με τις λαϊκές τάξεις, που πρέπει να πεισθούν ότι υπάρχουν ορατές και άμεσες λύσεις για το σύνολο των προβλημάτων που γεννούν οι αλλεπάλληλες κρίσεις. Η περίοδος της εκλογικής έκφρασης μιας λαϊκής δυσαρέσκειας, που δεν έχει όμως μια καθαρή προοπτική, έχει περάσει.
Η μεγάλη αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι δεν θέλησε και δεν μπόρεσε να αμφισβητήσει αποφασιστικά βασικές θεσμικές λειτουργίες του «παραδοσιακού» καθεστώτος, κάτι που θα μπορούσε να είχε ξεκινήσει ακόμα και κατά τη διάρκεια του τρίτου μνημονίου, και να επιταχυνθεί στη συνέχεια. Στον απολογισμό που υιοθετήθηκε από την Κεντρική Επιτροπή, διαβάζουμε το εξής: «Αν μάθουμε από τα σφάλματα, καλύψουμε τις ολιγωρίες και διορθωθούμε, οι επόμενες εκλογές μπορούν να αποβούν νικηφόρες και εμείς σοφότεροι και περισσότερο αποτελεσματικοί». Παρόλο που σε πολλά σημεία του απολογισμού εξειδικεύονται αυτές οι διαπιστώσεις, δεν έχουν υπάρξει συστηματικές κριτικές και προτάσεις αλλαγής προσανατολισμού σε κρίσιμα θέματα. Αντίθετα, έχουν επιστρέψει τα στελέχη σε αντιπολιτευτικές κριτικές, σε πεδία όπου η θητεία του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν πάντα ούτε πλήρης, ούτε αποτελεσματική.
Από την άλλη μεριά, όμως, οι 34 διανοούμενοι με κριτικές και προτάσεις που είναι τις περισσότερες φορές αξιόλογες και υπό ορισμένες συνθήκες υλοποιήσιμες, δεν συνθέτουν και κατά κανόνα δεν θέλουν να συνθέσουν ένα πολιτικό πόλο, ικανό να δώσει τις στρατηγικές απαντήσεις που δεν προσπαθεί να δώσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Οι συγγραφείς της εισαγωγής καλά κάνουν και αναφέρονται στη «μικροαστική και μεσοστρωματική δεσπόζουσα», καθώς όπως δείχνουν οι εσωκομματικές λειτουργίες, σε συνδυασμό με τη στάση απέναντι στο «παραδοσιακό» ελληνικό καθεστώς, η προσέγγιση (και πολλές φορές η φιλοδοξία) που κυριαρχεί είναι αυτή της ένταξης στους μηχανισμούς του υπαρκτού καθεστώτος και όχι η αναζήτηση με συλλογικές μεθόδους ριζικών αλλαγών, που να ανταποκρίνονται στην ιδιαίτερη στρατηγική της Αριστεράς. Συλλογικές μέθοδοι θα μπορούσαν να υιοθετηθούν και εκτός του κομματικού μηχανισμού.
Η επιδίωξη από την πλευρά της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, μιας ώσμωσης με την αφρόκρεμα των πασοκικών ή και ανεξάρτητων στελεχών που υιοθέτησαν και ανανέωσαν τις πελατειακές πρακτικές του παραδοσιακού καθεστώτος, επιβεβαιώνει την ύπαρξη και την ισχύ αυτής της κουλτούρας. Το παράδειγμα της Ισπανίας πρέπει να σχετικοποιηθεί. Το σοσιαλιστικό κόμμα δεν έχει καταρρεύσει και δέχεται τις πιέσεις πυκνών δικτύων αυτοοργάνωσης, ριζοσπαστικών δημοτικών παρατάξεων και κινηματικών think tanks, ενώ οι Unidas Podemos είναι απευθείας κληρονόμοι των «αγανακτισμένων». Στην Ελλάδα, ο χώρος του ιστορικού ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτός που διατηρεί ακόμα δυνατότητες προγραμματικής ανανέωσης και ριζοσπαστικού σχεδιασμού, σε σχέση με τις ορατές ανάγκες πολιτικών υποστήριξης των λαϊκών τάξεων και ολόκληρων των κοινωνιών, απέναντι στις διαδοχικές κρίσεις που προκαλεί η συνολικότερη καπιταλιστική κρίση.
Διαβάστε εδώ
Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν, Εποχή 28/06/2020
Παρουσίαση στο alterthess.gr από την Ντία Κεραμειδά
Το μαύρο κουτί
(...) Μια ανατομία του φαινομένου ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί αυτό το συλλογικό πόνημα ευθύνης και διεισδυτικότητας.
35 άνθρωποι της Αριστεράς και των κινημάτων από όλους τους χώρους προσπαθούν, έξι χρόνια μετά, να φωτίσουν τις αιτίες. Κάποιοι ήταν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Άλλοι έβαλαν τότε πλάτη διατηρώντας τις επιφυλάξεις τους. Κάποιοι κράτησαν μέχρι τέλους κριτική απόσταση. Σίγουρα, όμως, όλοι –όπως και κάθε άνθρωπος με μια αναφορά στον χώρο της Αριστεράς– επηρεάστηκαν από την αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ. Υπήρξε ματαίωση, απογοήτευση, οργή. Yπήρξαν χαμένες φιλίες, αποδόθηκαν ευθύνες από τον κοινωνικό περίγυρο του καθένα. Γι’ αυτό είναι ένα ζητούμενο η νηφάλια προσέγγιση. Έχει περάσει ο απαιτούμενος χρόνος; Μπορούμε να γυρίσουμε πίσω χωρίς εμπάθεια; Mπορούμε να αποτιμήσουμε κατά πόσο ήταν ένα χαμένο παράθυρο ευκαιρίας το 2015, με την έννοια ότι υπήρξε μια εκμεταλλεύσιμη κρίση ηγεμονίας, όπως υποστηρίζει ο Παναγιώτης Σωτήρης;
Αυτοί εδώ οι 35 εντιμότατοι φίλοι μας δείχνουν να το καταφέρνουν. Με πολιτική γενναιότητα δεν ισοπεδώνουν, ούτε χαρίζονται στον αποξενωμένο πια από την Αριστερά ΣΥΡΙΖΑ. Αναγνωρίζουν τις καλές προθέσεις, όπου υπάρχουν. Ο Νίκος Γιαννόπουλος, λόγου χάρη, αναγνωρίζει ότι η ωμή αστυνομική βία μειώθηκε, αλλά δεν υπήρξε καμία σύγκρουση με το βαθύ κράτος και τους μηχανισμούς καταστολής του. Καταγράφουν τις θετικές κινήσεις που, όμως, ακυρώνονται λόγω ατολμίας και αποφυγής συγκρούσεων (too little, too late). Ο Δημήτρης Χριστόπουλος, για παράδειγμα, θα γράψει ότι «δεν επιχειρήθηκε τελικά αντιπαράθεση αλλά εξευμενισμός της εκκλησίας».
Όταν, όμως, βλέπουν αξιακή προσχώρηση στο αντίπαλο στρατόπεδο, το λένε χωρίς περιστροφές: o Ντίνος Παντελίδης, δάσκαλος, θα γράψει ότι «το 2019, ο ΣΥΡΙΖΑ παρέδωσε την κυβέρνηση, μαζί και όλο το νομικό πλαίσιο εφαρμογής μιας νεοφιλελεύθερης πολιτικής στην εκπαίδευση». Ο Βαγγέλης Κουμαριανός αναρωτιέται αν «η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ ήταν προϊόν εξαναγκασμού ή ιδεολογικής μετατόπισης», ενώ και ο Πέτρος Σταύρου με τη Νάγια Νικολάου γράφουν ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ υπηρετεί μονοσήμαντα και αποκλειστικά τη συνέχεια του αστικού κράτους και της δημόσιας διοίκησης και όχι, έστω στρεβλά, τις λαϊκές εκπροσωπήσεις που τον έφεραν στην εξουσία».
Η αξία του βιβλίου δεν έγκειται μόνο στην συλλογική ανάλυση. Αυτό θα μπορούσε να διεκπεραιωθεί με μια σειρά παράλληλες ατομικές αναλύσεις του βίου και της πολιτείας του ΣΥΡΙΖΑ. Έγκειται και στον επιτυχή επιμερισμό των θεματικών ενοτήτων: oικονομία, παιδεία, δημοκρατικοί θεσμοί, φεμινισμός, οικολογία, συνδικαλισμός, δικαιώματα, διαχείριση εθνικών ζητημάτων, όλα μπαίνουν κάτω απ’ το μικροσκόπιο ενός ή περισσότερων συντρόφων. Τα άρθρα έχουν παρόμοια δομή, στοιχείο πολύ βοηθητικό για τον αναγνώστη, και αφορούν σημαντικά ζητήματα: Ποια κατάσταση παρέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τα δύο μνημόνια; Τι είχε στο πρόγραμμά του να κάνει; Τι έκανε και τι θα μπορούσε να έχει κάνει έστω και μετά την συνθηκολόγησή του; Τι θα μπορούσε να έχει κάνει στην δυνητική περίπτωση της σύγκρουσης;
Διαβάστε όλο το άρθρο εδώ
γράφει η Ντία Κεραμειδά, alterthess.gr (13.07.2021)
Διαβάστε εδώ την προδημοσίευση του βιβλίου στην Εφ. των Συντακτών (30/05/2020).
Αριστερή στρατηγική. Ξέρουμε τι λέμε; Διαβάστε το άρθρο του Χ. Λάσκου στην Εφ. των Συντακτών (11/06/2020).
Διαβάστε εδώ ένα απόσπασμα του βιβλίου από το Από το «να πληρώσουν οι πλούσιοι», στην «εθνική άμυνα», των Χρήστου Λάσκου και Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου (alterthess.gr, 05/06/2020).
Διαβάστε εδώ την παρουσίαση της Ιωάννας Δρόσου στο alterthess.gr (11/07/2021) και εδώ την συνέντευξη των επιμελητών του βιβλίου στην Εποχή: Μας ενδιαφέρει πώς ξαναξεκινά η συζήτηση για την κομμουνιστική στρατηγική ( συνέντευξη στην Ιωάννα Δρόσου & Παύλο Κλαυδιανό, Εποχή, 04/07/2021)
Παρακολουθείστε εδώ την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εκδήλωση-συζήτηση με θέμα: «Έξι χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 2015: τι έγινε, τι μπορεί να γίνει», που οργάνωσαν οι εκδόσεις Τόπος την Τετάρτη 7 Ιουλίου 2021, στο Κηπάκι της Τσαμαδού, με αφορμή το βιβλίο.
|