Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου
Εισαγωγικά δοκίµια: Οδ. ∆ιαµάντης, Χρ. Κεφαλής , Μ. Σικιτάνο
1η έκδοση: Νοέμβριος 2023
Ο Ερρίκος Ίψεν άσκησε και ασκεί διαρκή επιρροή στο παγκόσμιο θέατρο, όντας ο δεύτερος πιο ανεβασμένος συγγραφέας μετά τον Σαίξπηρ. Το έργο του θέτει καίρια κοινωνικά ζητήματα, όπως η καπιταλιστική εκμετάλλευση και αλλοτρίωση, η εξέγερση ενάντια στις αστικές συμβάσεις, οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, διερευνώντας τις αντανακλάσεις τους στον ανθρώπινο ψυχισμό και τη συμπεριφορά. Απασχόλησε έτσι σε όλο το 19ο και 20ό αιώνα τους κορυφαίους μαρξιστές και προοδευτικούς στοχαστές και καλλιτέχνες.
Σε αυτή τη συλλογή, ο αναγνώστης θα βρει κείμενα που αφιέρωσαν στον Ίψεν οι Φρίντριχ Ένγκελς, Καρλ Κάουτσκι, Φραντς Μέρινγκ, Ανατόλι Λουνατσάρσκι, Λεόν Τρότσκι, Γκεόργκι Πλεχάνοφ, Κλάρα Τσέτκιν, Γκέοργκ Λούκατς, Αντόνιο Γκράμσι, Αλεξάντερ Μπλοκ, Κονσταντίν Στανισλάφσκι, Λου Σουν και Τζορτζ Μπέρναρντ Σω. Αναγνωρίζοντας όλοι την αξία του μεγάλου Νορβηγού, φωτίζουν διάφορες πτυχές των έργων και των αθάνατων χαρακτήρων του, δίνοντάς μας από κοινού μια σωστή αίσθηση της σημασίας και της συμβολής του.
Στα εισαγωγικά τους δοκίμια ο Οδυσσέας Διαμάντης, η Μαρία Σικιτάνο και ο Χρήστος Κεφαλής παρουσιάζουν τη ζωή του Ίψεν, συζητώντας την πρόσληψη και τον αντίκτυπο του έργου του στο ευρύ κοινό, τη θεατρική τέχνη και τη μαρξιστική διανόηση.
Τέλος, στη συνέντευξή του ο Στέφανος Ληναίος, ένας ηθοποιός που σημάδεψε με την παρουσία του την ελληνική θεατρική σκηνή, προσεγγίζει τον Ίψεν μέσα από τη δική του εμπειρία.
Η ιψενική κριτική των αστικών συμβάσεων και οι μαρξιστικές προσεγγίσεις της: διαβάστε εδώ το άρθρο του Χρήστου κεφαλή για την Bookpress (12.12.2023).
«Ένας γνήσιος, παθιασμένος Ιδεολόγος ήταν ο Ίψεν…»
Η συνέντευξη του Στέφανου Ληναίου στον Χρήστο Κεφαλή
ο Στέφανος Ληναίος, ένας ηθοποιός που σημάδεψε με την παρουσία του την ελληνική θεατρική σκηνή, προσεγγίζει τον Ίψεν μέσα από τη δική του εμπειρία. Τη συνέντευξη πήρε ο Χρήστος Κεφαλής, που επιμελήθηκε και την παρουσίασή της.
● Ο Ερρίκος Ίψεν υπήρξε ένας από τους δραματουργούς με τη μεγαλύτερη επιρροή, όχι μόνο στην εποχή του, αλλά και ως τις μέρες μας. Πώς εξηγείται αυτή η διαρκής επίδρασή του;
Η διαχρονική επίδραση των έργων του Ίψεν οφείλεται σε πολλούς λόγους. Ένας από τους κυριότερους, νομίζω ότι είναι η μόνιμη αμφισβήτηση της δομής της κοινωνίας. Αμφιβάλλει αν μπορεί να υπάρξει αλήθεια και ηθική, σε οποιαδήποτε αστική κοινωνία και σε οποιαδήποτε εποχή. Καταγγέλλει συνέχεια τη δικτατορία της αγοράς που μετατρέπει τους υπεύθυνους πολίτες σε άβουλους πελάτες. (...).
Διαβάστε τη συνέντευξη εδώ
Χ. Κεφαλής, Εφημ. Συντακτών Νησίδες 10/12/2023
Οι μαρξιστές απέναντι στον Ίψεν
γράφει ο Χ. Κεφαλής για την Εποχή
Σχεδόν όλοι οι επιφανείς μαρξιστές της Β΄ και αργότερα της Γ΄ Διεθνούς –Ένγκελς, Κάουτσκι, Πλεχάνοφ, Λουνατσάρσκι, Μέρινγκ, Τρότσκι, Γκράμσι, Λούκατς– αφιέρωσαν δοκίμια στον Ίψεν. Για κανέναν άλλο δραματουργό δεν θα βρούμε κάτι ανάλογο. Πού οφείλεται αυτή η ισχυρή έλξη του Ίψεν στη μαρξιστική και ευρύτερη προοδευτική, αριστερή διανόηση;
Η συλλογή «Η Αριστερά και ο Ίψεν» που κυκλοφόρησε μόλις από τις εκδόσεις Τόπος, πέρα από την αναφορά σε πιο σύγχρονες προσεγγίσεις, μας δίνει αφορμές να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, το οποίο συζητά εκτενώς ο γράφων στη συνεισφορά του.
Ο Ίψεν υπήρξε ένας αμείλικτος πολέμιος των αστικών συμβάσεων. Ανέδειξε στα έργα του τα δεινά που έφερνε ο καπιταλισμός καταστρέφοντας την παλιά, ήσυχη μικροαστική ζωή: η αστική παρακμή και ο φιλισταϊσμός, η τυραννία της συντηρητικής κοινής γνώμης, οι δυσχέρειες της επιβίωσης, η περιθωριοποίηση των γυναικών. Αυτά και μόνο τα στοιχεία αρκούσαν για να τραβήξουν την έντονη προσοχή των μαρξιστών, που διέγνωσαν και ανέλυσαν τις ίδιες αντιφάσεις με το μικροσκόπιο του ιστορικού υλισμού.
Υπάρχει όμως περισσότερο από αυτό. Η δημιουργική πορεία του Ίψεν χαρακτηρίζεται από αξιοσημείωτη ποικιλία και συνθετότητα. Ο Ίψεν συντάχτηκε αρχικά με τις βλέψεις για τη δημιουργία μιας ισχυρής αστικής Νορβηγίας, στηριγμένης στις ρωμαλέες αγροτικές-πολεμικές παραδόσεις των Βίκινγκς. Σε ένα επόμενο στάδιο, στη ρεαλιστική περίοδό του, αναγνώρισε ότι ο ανερχόμενος καπιταλισμός αδυνατούσε να δημιουργήσει κάτι στέρεο, θέτοντας αντίθετα εμπόδια στην ανθρώπινη επίτευξη, που τα βιώνουν έντονα ήρωές του, όπως η Νόρα και ο δρ Στόκμαν. Στην τελευταία, συμβολική φάση του, παρουσιάζει ισχυρούς αστούς που εκμεταλλεύονται τις ευκαιρίες που τους προσφέρει ο εδραιωμένος καπιταλισμός, αλλά τελικά καταστρέφονται, αφού οι εγωιστικές επιδιώξεις τους αποδεικνύονται ασύμβατες με τις ηθικές αναστολές τους.
Κάθε μαρξιστής αναγνώρισε σε αυτή την ποικιλία και τις εκφάνσεις της ένα κομμάτι από τον εαυτό του, αποτιμώντας εύστοχα ένα μέρος του ιψενικού έργου και σκοντάφτοντας σε κάποιο άλλο. Παρμένες από κοινού, οι συνεισφορές τους μας δίνουν έτσι όχι μόνο μια σφαιρική αποτίμηση του ίδιου του Ίψεν αλλά και μια εικόνα του μαρξιστικού όλου της εποχής και της ιδιαίτερης θέσης του κάθε μαρξιστή μέσα σε αυτό. (...)
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
γράφει ο Χ. Κεφαλής για την Εποχη (30/12/2024)
|