Topos Books

Υπάρχουν στη φύση του ανθρώπου καθολικά και αµετάβλητα στοιχεία βιολογικής προέλευσης ή η συµπεριφορά του καθορίζεται αποκλειστικά από το περιβάλλον του, από τους κοινωνικούς και ιστορικούς παράγοντες της εξέλιξής του; Συνήθως η απάντηση σε αυτό το ερώτηµα κυριαρχείται από ιδεολογικές προκαταλήψεις και αξιολογικές κρίσεις µε τους βιολογικούς και κοινωνικούς επιστήµονες να ωθούν τα συµπεράσµατα στα άκρα, επιµένοντας συχνά ότι όλα είναι βιολογία ή όλα είναι κοινωνία.

Στο παρόν βιβλίο επιχειρείται µια αντικειµενική επιστηµονική διερεύνηση της φύσης του ανθρώπου, καταλήγοντας ότι στις εκδηλώσεις της συνυπάρχουν τόσο βιολογικά όσο και κοινωνικά στοιχεία, που έχουν συνεξελιχθεί στη µακραίωνη ιστορία του ανθρώπινου είδους και αλληλεπιδρούν στη διαµόρφωση µιας ενιαίας βιο-ψυχο-κοινωνικής ανθρώπινης ουσίας.

Παρουσίαση από τον Γιώργο Λαουτάρη

Το δίλημμα «έμφυτο ή επίκτητο» δεν είναι δίλημμα
Ο συγγραφέας παρεμβαίνει στη συζήτηση για το αν οι ανισότητες στον κόσμο οφείλονται στο οικονομικό σύστημα που επικρατεί ή στην φύση του ανθρώπου

Μια πολύ ενδιαφέρουσα προσπάθεια να βγάλει τη βιολογία από το εργαστήριο και να την μετουσιώσει σε στοιχείο κοινωνικού προβληματισμού κάνει ο καθηγητής ψυχοφαρμακολογίας και ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίων και στην Πάντειο, Ευάγγελος Καφετζόπουλος στο νέο του βιβλίο Βιολογία και κοινωνία που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Μέσα σε μια σχετικά ευσύνοπτη και γραμμένη για κάθε αναγνώστη γενικών ενδιαφερόντων ανάλυση, ο συγγραφέας διερευνά τη σχέση μεταξύ έμφυτου και περιβαλλοντικού ή διαφορετικά μεταξύ βιολογικού και κοινωνικού.

Χωρίς να επεκτείνεται στις φιλοσοφικές απολήξεις αυτής της κουβέντας, η ανάλυση του βιβλίου εστιάζει περισσότερο στο πώς η σχέση μεταξύ βιολογίας του ανθρώπου και κοινωνικών σχέσεων επηρέασε την πολιτική σκέψη και τροφοδότησε ιδεολογικά πολιτικά ρεύματα στην ιστορία. Η θέση του συγγραφέα, που στηρίζεται στην επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας αλλά και σε επιστημονικά και ερευνητικά δεδομένα, είναι πως στις εκδηλώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς συνυπάρχουν βιολογικά και κοινωνικά στοιχεία που έχουν συνεξελιχθεί στη μακραίωνη ιστορία του ανθρώπινου είδους. Η ανάλυση του Ευάγγελου Καφετζόπουλου αντιτίθεται στις αντιλήψεις που απολυτοποιούν τη συμβολή των γονιδίων στην εκδήλωση των χαρακτηριστικών προσωπικότητας των ανθρώπων, μια τάση που οδήγησε στον λεγόμενο κοινωνικό δαρβινισμό αλλά και τις σύγχρονες φυλετικές ολοκληρωτικές θεωρίες που τροφοδότησαν τον ναζισμό. Ταυτόχρονα όμως το βιβλίο βάλλει και στην αποθέωση του περιβάλλοντος ως δημιουργού της ανθρώπινης ουσίας, η οποία οδήγησε στην ταύτιση του ανθρώπου με της κοινωνικές του σχέσεις, όπως έγραψε χαρακτηριστικά ο Μαρξ.

Το βιβλίο υποστηρίζει ότι ορισμένα γονίδια αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον για να καθορίσουν ορισμένες πλευρές της συμπεριφοράς και ότι τα γονίδια δεν αρκούν από μόνα τους να εκδηλώσουν τις ιδιότητές τους, αλλά πρέπει να «ενεργοποιηθούν» κοινωνικά. «Δεν υπάρχουν τα γονίδια της εξερεύνησης ή της περιπέτειας, όπως δεν υπάρχουν γονίδια για τον εγωισμό, τη βία ή την ομοφυλοφιλία. Τα γονίδια προδιαθέτουν τον οργανισμό να αντιδρά με έναν σχετικά σταθερό τρόπο σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα», επισημαίνει ο συγγραφέας, υποστηρίζοντας ότι «τουλάχιστον το 50% της ανθρώπινης συμπεριφοράς έχει κληρονομική βάση αντανακλώντας βασικούς προσαρμοστικούς μηχανισμούς που απέκτησε και χρησιμοποίησε ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της μακραίωνης βιολογικής του εξελίξης». Σχολιάζοντας την ανταγωνιστική φύση των ανθρώπινων κοινωνιών και παρεμβαίνοντας στη συζήτηση για το αν οι ανισότητες στον κόσμο οφείλονται στο οικονομικό σύστημα που επικρατεί ή στην φύση του ανθρώπου, ο συγγραφέας επισημαίνει ότι η βιολογική κληρονομιά του ανθρώπου «συνίσταται σε έμφυτα στοιχεία, κληρονομημένα από τους προγόνους μας, που μάχονταν για αναπαραγωγική και κοινωνική επιτυχία. Μέσα από τη συνεξέλιξη γονιδίων και πολιτισμού με την υποταγή των θεσμών στα πιο ισχυρά ανθρώπινα ένστικτα, αυτός ο αγώνας έγινε αγώνας για εξουσία και κυριαρχία».

Εφημ. Δημοσιογράφος
γράφει ο Γ, Λαουτάρης (Οκτώβριος 2024)

rss feed Νέων