1η έκδοση: Ιούλιος 2025

Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου

...Μπήκε στον οντά του, όταν άρχισε ήδη να γέρνει ο ήλιος. Πήρε απ’ το κρεµαστό φανάρι, που δεν το έβλεπε ποτέ το φως της µέρας, τη χορτόπιτα της Αβραµπικίνας, έφαγε µοναχά δυο µπουκιές, ήπιε µερικές γουλιές νερό, άναψε το λαδολύχναρο και ξάπλωσε να ξεκουραστεί. Πολλές από τις συγκλονιστικές περιπέτειες της ζωής του είχαν γίνει σκόνη στο µυαλό του, το µόνο που παρέµεινε έντονο ήταν το αγαπηµένο του νησί, στο οποίο έφτασε πολλά χρόνια πριν µε µια παλιόβαρκα, µαζί µε τη γυναίκα του, τον Κατάκαλο και τους γονείς του. Σκεφτόταν πως κανένας από τους επιβαίνοντες δεν υπήρχε πια. Εκτός από τον σπόρο του γιου του, τον Αντώνη. Σιγά-σιγά τον πήρε ο ύπνος. Ένα µεγάλο περιπετειώδες όνειρο όλη του η ζωή, που τώρα θα έδινε τη σκυτάλη στο ταξίδι της αιωνιότητας. Η πορεία του ήλιου παρέκαµψε ήδη τον πελώριο Πύργο. Οι λιγοστές αχτίδες που έµπαιναν στο δωµάτιο απ’ το µικρό παράθυρο φώτισαν το κατάλευκο πρόσωπο του Μανώλη. Ήταν η ώρα που συνήθως ανέβαινε πάνω η Αβραµπικίνα, για να του ανεβάσει νερό και να δει τι κάνει. Τη δυνατή της κραυγή δε σταµάτησε ούτε ο όγκος του γρανιτένιου Πύργου. Αντίθετα, έγινε αντίλαλος που πέρασε πάνω απ’ τα σπίτια του χωριού κι έφτασε µακριά στον κάµπο. Πολύ θα ήθελε ν’ ακουστεί πέρα απ’ τη θάλασσα, µέχρι τη Σκόπελο, για να φτάσει το µαντάτο στ’ αυτιά του Αντώνη της. «Ο Μανώλης έφυγε, συγχωριανοί. Ο Μανώλης Κλάρας έφυγε απροσκύνητος!».

Συνέντευξη στην Γεωργία Μακρογιώργου για την εφημ. Θεσσαλονίκη

Τάσο ο τίτλος του βιβλίου σου Ο Σπόρος της Αυγής, έχει έναν έντονο συμβολισμό. Τι αντιπροσωπεύει για εσένα αυτός ο σπόρος;
Ο σπόρος περιέχει γενετικό υλικό, κυοφορεί δηλαδή τη ζωή και συνεπώς είναι η ελπίδα μας για τη συνέχειά της. Όπως και η αυγή, είναι η ανατολή του ήλιου, χωρίς την ευεργετική επίδραση του οποίου δεν μεγαλώνει ο σπόρος. Ο συγκεκριμένος σπόρος του μυθιστορήματος συμβολίζει τη σκυτάλη τηε συνέχισης των αγώνων ενός λαού, εκφράζει τιε αδιάλειπτες προσπάθειες για την πολυπόθητη «αυγή», την εκπλήρωση σημαντικών πατριωτικών και κοινωνικών στόχων.
Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε ότι ο Μανώλης «έφυγε απροσκύνητος». Πώς ορίζεις αυτή την έννοια της απροσκύνητης στάσης απέναντι στη ζωή;
Είναι η υπερήφανη στάση του ανθρώπου απέναντι σε κάθε εξουσία που του στερεί την ελευθερία του και επιδιώκει να τον έχει «σκλάβο» των επιλογών της, είτε αυτή αφορά το χθες και την οθωμανική αυτοκρατορία, είτε το σήμερα.
Έχεις ήδη εκδώσει έργα που αγγίζουν ιστορικά και κοινωνικά ζητήματα. Σε τι διαφοροποιείται το νέο σου βιβλίο από τα προηγούμενα;
Το πρώτο μου βιβλίο ξεκινούσε από τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Κίνητρο γι’ αυτήν την επιλογή μου έδωσε η συμμετοχή του προπάππου μου, ως διμοιρίτη Μπουλουξήδων, που προκάλεσαν τη σύγκρουση στην Καλαμπάκα. Από εκεί η πατρίδα μας μπήκε στη δίνη σκληρών αναμετρήσεων, με στόχο την απελευθέρωση των αλύτρωτων περιοχών. Τα επόμενα δύο βιβλία έχουν πιο έντονο κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο. Η οριοθέτηση του κράτους στα σημερινά του όρια, το προσφυγικό, οι ταξικές αντιθέσεις, οι νέες φιλοσοφικές αναζητήσεις, πυροδότησαν διεκδικήσεις για κοινωνική χειραφέτηση. Τα κοινωνικά ζητήματα απέκτησαν ιδιαίτερη βαρύτητα. Στον «Σπόρο της Αυγής» κυριαρχεί η εθνική χειραφέτηση απέναντι στην καταπίεση του επικυρίαρχου Οθωμανού και λιγότερο οι κοινωνικές αναζητήσεις. Χωρίς βέβαια και από εδώ να απουσιάζουν οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί, όπως ήταν οι εμφύλιες διαμάχες μετά το είκοσι ένα, για τη διανομή των τουρκικών τσιφλικιών, τα εθνικά δάνεια και το καθεστώε επιτροπείαε των μεγάλων.
Το μυθιστόρημα έχει έντονη τη σχέση με τον τόπο - το χωριό, το νησί, τη Σκόπελο. Τι ρόλο παίζει ο τόπος στη συγκρότηση της ταυτότητας των ηρώων σου;
Η Σκόπελος, νησί υποδοχής των προσφύγων, η Σαλονίκη με το πολυπολιτισμικό μωσαϊκό της, αλλά και η γενέτειρά μου η Χαλκιδική, μου έδωσαν ερεθίσματα για να κεντήσω τον μυθοπλαστικό καμβά του βιβλίου μου, με σεβασμό στα ιστορικά συμβάντα. Τα ιδιαίτερα στοιχεία των κοινωνιών τους, οι παραδόσεις, η φύση της εργασίας των ανθρώπων, ασφαλώς συμβάλλουν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των ηρώων.
Αν ο Μανώλης Κλάρας μπορούσε να αφήσει ένα τελευταίο μήνυμα στουε σημερινούς αναγνώστες, ποιο θα ήταν;
Η στάση ζωής του σε δύσκολα χρόνια. Αν και στη εποχή που ζούμε οι συνθήκες είναι διαφορετικές, οι εθνικοί κίνδυνοι και τα κοινωνικά αδιέξοδα είναι εξίσου σοβαρά και πρέπει ο άνθρωπος, με αισιοδοξία, ενεργητική παρουσία και κοινωνική αλληλεγγύη, να τα αντιμετωπίσει. Κόντρα στιε πιθανότητες. Όπως ο Μανώλης Κλάρας! 
 

Εφημ. Θεσσαλονίκη, 13/09/2025
Γεωργία Μακρογιώργου

Μια συνομιλία της Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
με τον συγγραφέα Τάσο Κανταρά για το βιβλίο του “Ο σπόρος της αυγής”
 

(...) Στις σελίδες του μυθιστορήματος ανασαίνουν οι μεγάλες αντιθέσεις: Μνήμη και Τραύμα, Πατρίδα και Εξορία, Γενιές που συνεχίζουν, Θάνατος και Ζωή, Ταυτότητα και Κληρονομιά. Το διάβασα απνευστί, σαν να με παρέσυρε ποταμός αφηγήσεων που κουβαλούν τη φωνή των χαμένων και τη δίψα των ζωντανών. Έμαθα, συγκινήθηκα, και ένιωσα να βαραίνει πάνω μου η προειδοποίηση: η ιστορία, όταν λησμονιέται, επιστρέφει, πάντα με συνέπειες οδυνηρές για το παρόν μας. Ο συγγραφέας κινείται ανάμεσα σε δύο επίπεδα: στο ρεαλιστικό βίωμα — το ταξίδι, τον θάνατο, τη μετανάστευση — και στο συμβολικό-μεταφορικό πεδίο — τον σπόρο, την αυγή, τη μνήμη. Από αυτήν τη συνύπαρξη αναδύεται μια αίσθηση μαγικού ρεαλισμού, όπου οι νεκροί συνομιλούν με τους ζωντανούς μέσα από τον τόπο, την ανάμνηση και το όνειρο. (...)

Δείτε περισσότερα εδώ,
Περιοδικό Περί Ου, 4/10/2025