1η έκδοση Μάιος 2025

Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου

Το βιβλίο Εγγράµµατοι σε έναν ψηφιακό κόσµο: Παιδεία στα Μέσα και την Πληροφορία αποτελεί ένα από τα πιο ολοκληρωµένα έργα στον τοµέα του ψηφιακού γραµµατισµού και της εκπαίδευσης στα µέσα. Η προσέγγιση της κας Χρυσανθοπούλου συνδυάζει θεωρητική θεµελίωση και εµπειρική έρευνα, γεγονός που καθιστά το βιβλίο ένα πολύτιµο εργαλείο για ερευνητές, εκπαιδευτικούς, δηµοσιογράφους και για κάθε πολίτη που επιθυµεί να κατανοήσει καλύτερα τις προκλήσεις του ψηφιακού κόσµου.

Τι σηµαίνει να είµαστε εγγράµµατοι σε έναν ψηφιακό κόσµο; Αρκεί η ανάγνωση και η γραφή του σχολείου για να τα βγάλουµε πέρα µε τις νέες τεχνολογίες, τα ψηφιακά µέσα, την τεχνητή νοηµοσύνη, την ανεξέλεγκτη πληροφορία στο διαδίκτυο, τους περισπασµούς, την έλλειψη αξιολόγησης; Ποιοι είναι οι ψηφιακοί γραµµατισµοί και πώς τους αποκτούµε;

Γιατί πολλοί µορφωµένοι άνθρωποι σήµερα χαρακτηρίζονται ως λειτουργικά αναλφάβητοι στον ψηφιακό κόσµο; Τι είναι ο λειτουργικός, ο ψηφιακός, ο σχολικός, ο πολυτροπικός και ο κριτικός γραµµατισµός και πώς τους µετράµε; Πώς αντιµετωπίζουµε την υπερφόρτωση µε πληροφορίες στο διαδίκτυο;

Γιατί χρειάζεται να εκπαιδευτούµε για να µπορούµε να διαβάζουµε τις ειδήσεις; Γιατί δυσκολευόµαστε να διακρίνουµε την αξιόπιστη πληροφορία και γιατί η παραπληροφόρηση επικρατεί στο διαδίκτυο; Ποιοι είναι οι γνωστικοί περιορισµοί που µας εµποδίζουν να καταλάβουµε αν µια πληροφορία είναι αληθής ή ψευδής, ή να διακρίνουµε µια γνώµη από ένα γεγονός; Πώς οι ψηφιακές τεχνολογίες και οι δεξιότητες γραµµατισµού συνδέονται µε την έννοια της δηµοκρατικής συµµετοχής; Ποιες παρεµβάσεις είναι απαραίτητες ώστε οι απόφοιτοι της δευτεροβάθµιας και τριτοβάθµιας εκπαίδευσης να είναι έτοιµοι για τον θαυµαστό καινούργιο ψηφιακό κόσµο;

Γιατί αναθέτουµε ανώτερες ανθρώπινες γνωστικές λειτουργίες, όπως η µνήµη, σε µια µηχανή; Τι είναι οι εγγράµµατες µηχανές και πώς τις χρησιµοποιούµε; Μαθαίνουµε καλύτερα από την οθόνη ή το χαρτί;

Οι ψηφιακές τεχνολογίες επιβάλλουν µια νέα µορφή παιδείας, ένα σύνολο δεξιο­τήτων, γνώσεων και πρακτικών που µας επιτρέπουν να έχουµε πρόσβαση, να αξιολογούµε κριτικά, να επικοινωνούµε, να συµµετέχουµε και να εκφραζόµαστε σε παγκόσµιες διασυνδεδεµένες κοινότητες.

Το βιβλίο αυτό καταγράφει τα ερωτήµατα που απασχολούν όλους µας, εντοπίζει τις ανάγκες παιδιών και ενηλίκων και δίνει υλοποιήσιµες απαντήσεις.

Παρακολουθήστε εδώ την παρουσίαση του βιβλίου στο πλαίσιο της 21ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης 2025. Για το βιβλίο μίλησαν οι: Χρήστος Φραγκονικολόπουλος, Κοσμήτορας στη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Νίκος Παναγιώτου, Καθηγητής στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, Ανθή Μπάλιου, Βιβλιοθηκονόμος - Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας,Υποψήφια Διδάκτωρ - Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, και η συγγραφέας (09/05/2025).

Διαβάστε εδώ την ομιλία του Χρήστου Φραγκονικολόπουλου, όπως αναδημοσιεύτηκε στην Athens Voice (9/05/2025).

Γράφει η Δήμητρα Γκρους για την Athens Voice
Τι είναι το Media Literacy και πότε επιτέλους θα το μαθαίνουμε στο σχολείο;
Πώς θα είμαστε εγγράματοι σ’ έναν ψηφιακό κόσμο;

(...) Στον νέο αυτό κόσμο της υπερπληροφόρησης το μυαλό ποτέ δεν ησυχάζει, και η τεχνολογία τρέχει απελπιστικά γρήγορα. Έχουμε προλάβει, σαν κοινωνίες, να εξοπλιστούμε με καινούργια εργαλεία και δεξιότητες;
Η Κατερίνα Χρυσανθοπούλου ασχολείται με μια έννοια που θα έπρεπε όχι μόνο να τη συζητάμε από το πρωί μέχρι το βράδυ, αλλά να υπάρχει ως μάθημα στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, όπως συμβαίνει άλλωστε σε κάποιες χώρες της Ευρώπης: Media & Information Literacy. Δεν είναι απλώς μια δεξιότητα: είναι ένα φίλτρο απαραίτητο για να κινούμαστε με ασφάλεια στη σύγχρονη πραγματικότητα, να προστατευόμαστε από τη χειραγώγηση και τα fake news και να συμμετέχουμε συνειδητά στη δημοκρατική ζωή. Αν αυτό είναι τεράστιο ζητούμενο για τις μεγαλύτερες ηλικίες, όλους εμάς που είμαστε ψηφιακοί μετανάστες και έχουμε το κριτήριο της παλιάς χρήσης της πληροφορίας, τι ισχύει για τα παιδιά και τους νέους ανθρώπους που είναι ψηφιακοί ιθαγενείς;

Στον νέο ψηφιακό κόσμο κάτι που έχει αλλάξει εκ θεμελίων είναι η σχέση μας με την απόκτηση της γνώσης. «Εμείς μαθαίναμε ότι, αν έβλεπες κάτι στην εγκυκλοπαίδεια, είναι έγκυρη γνώση, αλλά, αν σου έλεγε κάτι ο φίλος σου στο καφενείο, αυτό δεν θα ήταν απαραίτητα σωστό. Οι νεότερες ηλικίες, όμως, που ζουν περισσότερο στον digital κόσμο, παίρνουν όλη την πληροφορία από το διαδίκτυο, όπου το περιεχόμενο είναι ανεξέλεγκτο. Γκουγκλάρουν τα πάντα, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις σ’ αυτό που εντοπίζουν, αν είναι αξιόπιστο ή όχι. Υιοθετούν, πιστεύουν ή αναπαράγουν την πληροφορία χωρίς να μπορούν εύκολα να αξιολογήσουν την εγκυρότητα και τον στόχο της, και το σημαντικότερο, ιδίως για τις μικρές ηλικίες, δεν ξέρουν από πού προέρχεται».

Με την Κατερίνα συζητάμε το αυτονόητο πια: οι μεγαλύτερες γενιές μπαινοβγαίνουμε στους δύο κόσμους, στον φυσικό και στον ψηφιακό, ενώ οι νεότεροι έχουν στο κεφάλι τους μία ενιαία πραγματικότητα. «Ο ψηφιακός και ο φυσικός κόσμος είναι ένα συνεχές για τις μικρότερες γενιές, κι αυτό προϋποθέτει μια διαφορετική αντίληψη, εμείς δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς βιώνουν την πραγματικότητα τα παιδιά ή οι νέοι που είναι σήμερα 20 χρονών». Εφόσον η πρόσληψη της πραγματικότητας γίνεται μέσω της οθόνης, έχουν τα εφόδια που θα τους βοηθήσουν να κινηθούν με ασφάλεια μέσα εκεί; Μπορούν να αξιολογήσουν την πληροφορία που λαμβάνουν, ή να αντιληφθούν τη σημασία της;