1η Έκδοση: Οκτώβριος 2025

Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου

Η πάλη, η διαµάχη, ο αγώνας, η σύγκρουση και τελικά ο πόλεµος –κυριολεκτικά ή µεταφορικά– σηµάδεψαν και εξακολουθούν να σηµαδεύουν κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που σχετίζεται µε την κρατική εξουσία. Αντικείµενο του βιβλίου είναι η µελέτη των βασικότερων κανόνων και µεθόδων που χρησιµοποιούνται στην πάλη για την κατάκτηση της κρατικής εξουσίας στο πολιτικό, στρατιωτικό όσο και σε άλλα επίπεδα. Από τον Σουν Τσου µέχρι τους Λένιν, Μάο και Κάστρο οι κανόνες αυτοί χρησιµοποιήθηκαν από τους αδύναµους –κάποτε και από τους δυνατούς– για την κατάκτηση της κρατικής εξουσίας.

Τι είναι η ανάληψη και η διατήρηση της πρωτοβουλίας; Πώς µπορεί κανείς να αποφύγει την ισχύ και να αξιοποιήσει την αδυναµία του αντιπάλου, να βρίσκει συµµάχους, να κατακερµατίζει τον εχθρό, να βελτιώνει το συσχετισµό δυνάµεων; Γιατί είναι κοµβικός ο ρόλος του λαϊκού παράγοντα, των ιδεών, της ηθικής υπεροχής; Μπορούν οι λαοί να κατακτήσουν την εξουσία στον 21ο αιώνα υπερνικώντας την τεχνολογική υπεροχή των ισχυρών; Αυτά είναι µερικά από τα θέµατα που θίγει το παρόν βιβλίο.

Διαβάστε εδώ την προδημοσίσευση του βιβλίου στην Εφημερίδα των Συντακτών (24/09/2025). 

Παρουσίαση από τον Πέτρο Κατσάκο, rosa.gr
Μια βαθιά ανάλυση για το πώς η εξουσία κατακτάται και διατηρείται,
από τον Σουν Τσου έως τον 21ο αιώνα της τεχνητής νοημοσύνης

Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, των αλγορίθμων και των υβριδικών πολέμων, η λέξη «εξουσία» μοιάζει πιο ρευστή και πολύπλοκη από ποτέ. Ο Δημήτρης Καλτσώνης, καθηγητής Θεωρίας του Κράτους και του Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, επιχειρεί με το νέο του βιβλίο «Η τέχνη του πολέμου για την εξουσία» να ανασυνθέσει τον διαχρονικό αγώνα για την κυριαρχία — πολιτική, ιδεολογική, στρατηγική. Αντλώντας από μια παράδοση που ξεκινά με τον Σουν Τσου και φτάνει έως τους Λένιν, Μάο και Κάστρο, το έργο επιχειρεί να απαντήσει στο πώς αποκτάται, διατηρείται και μετασχηματίζεται η εξουσία μέσα στους αιώνες.
Η εξουσία ως πεδίο μάχης
Ο τίτλος του βιβλίου είναι δηλωτικός της πρόθεσης: η εξουσία δεν είναι απλώς θεσμικό πλαίσιο ή τυπική διαδικασία, αλλά μια τέχνη πολέμου – ένας διαρκής αγώνας στρατηγικής και ισορροπίας. Ο Καλτσώνης αναζητά τους «κανόνες του παιχνιδιού» σε αυτόν τον αγώνα: πώς αναλαμβάνεται η πρωτοβουλία, πώς αποφεύγεται η σύγκρουση με την ανώτερη δύναμη, πώς οικοδομούνται συμμαχίες, πώς διαμορφώνονται ιδεολογικά ερείσματα.
Η ανάλυση προχωρά πέρα από τη στρατιωτική λογική. Ο συγγραφέας τονίζει ότι η πάλη για την εξουσία διεξάγεται εξίσου στο πεδίο των ιδεών, της ηθικής και της κοινωνικής νομιμοποίησης. Ο «λαϊκός παράγοντας» δεν αποτελεί παθητικό στοιχείο αλλά βασικό όπλο στη στρατηγική του ηγέτη. Με άλλα λόγια, ο πόλεμος για την εξουσία δεν είναι μόνο θέμα όπλων αλλά και αφηγημάτων – ποιος πείθει, ποιος εμπνέει, ποιος δίνει νόημα.

Από τον Σουν Τσου στη σύγχρονη κυριαρχία
Η διαδρομή που προτείνει ο Καλτσώνης περνάει μέσα από διαφορετικά ιστορικά και ιδεολογικά πλαίσια. Ο Σουν Τσου γίνεται η αφετηρία μιας σκέψης που βλέπει τη στρατηγική ως διαχείριση των συσχετισμών, όχι απλώς των δυνάμεων. Από εκεί, ο συγγραφέας προχωρά στον Λένιν και τον Μάο – όπου η τέχνη του πολέμου μεταφράζεται σε τέχνη της πολιτικής επανάστασης. Στον Κάστρο, πάλι, βλέπει το παράδειγμα μιας επαναστατικής επιμονής, που αντλεί δύναμη από τη λαϊκή συμμετοχή και την προσαρμογή στις συνθήκες.
Η επιλογή αυτών των προσώπων δεν είναι τυχαία. Για τον Καλτσώνη, αποτελούν παραδείγματα ηγεσίας που συνδυάζει στρατηγική οξυδέρκεια και ιδεολογική σταθερότητα. Δεν αναζητά απλώς ήρωες της Ιστορίας, αλλά πρότυπα μεθόδου: πώς σκέφτονταν, πώς υπολόγιζαν, πώς μετέτρεπαν την αδυναμία σε πλεονέκτημα. Στο επίκεντρο βρίσκεται η λογική της «μετατροπής του μειονεκτήματος σε όπλο» — μια διαχρονική αρχή κάθε πολιτικού αγώνα. Το βιβλίο, ωστόσο, δεν μένει στο παρελθόν. Ο Καλτσώνης μεταφέρει το βλέμμα στον 21ο αιώνα, όπου οι μορφές εξουσίας αποκτούν τεχνολογικά χαρακτηριστικά. Στο προδημοσιευμένο απόσπασμα που φιλοξενήθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών (24/9/2025), σημειώνει ότι «ο αστυνομικός ή στρατιωτικός έλεγχος απαιτεί πάντοτε ανθρώπινη παρουσία· εκεί βρίσκεται η αχίλλειος πτέρνα της κυριαρχίας». Με αυτή τη φράση συμπυκνώνει ένα από τα πιο αιχμηρά ερωτήματα του βιβλίου: μπορούν οι λαοί να υπερβούν την τεχνολογική υπεροχή των ισχυρών;
Η απάντησή του είναι αισιόδοξη. Παρά την κυριαρχία των μηχανισμών ελέγχου, η ανθρώπινη συλλογικότητα παραμένει ο καθοριστικός παράγοντας. Το βιβλίο, έτσι, δεν είναι απλώς μια πραγματεία στρατηγικής, αλλά μια πολιτική διακήρυξη πίστης στην ανθρώπινη πράξη.

Μια μελέτη στρατηγικής με πολιτική καρδιά
Αυτό που ξεχωρίζει το έργο είναι η σύζευξη στρατηγικής και ιδεολογίας. Ο συγγραφέας, γνωστός για την προσήλωσή του στη θεωρία του κράτους και τη μαρξιστική ανάλυση, επιχειρεί εδώ μια σύνθεση: δεν αντιμετωπίζει την εξουσία ως τεχνικό ζήτημα, αλλά ως ηθικοπολιτικό αγώνα. Η ηγεσία, υποστηρίζει, δεν είναι μόνο θέμα εξυπνάδας ή ευφυών κινήσεων, αλλά και αξιών — γιατί χωρίς ηθική υπεροχή, καμία στρατηγική δεν επιβιώνει.
Σε αυτό το πλαίσιο, το βιβλίο λειτουργεί σχεδόν σαν εγχειρίδιο για τη νέα πολιτική γενιά: όσους αναζητούν τρόπους να δράσουν μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον κυριαρχίας και πληροφορίας. Παράλληλα, απευθύνεται και σε εκείνους που βλέπουν τη στρατηγική όχι μόνο ως εργαλείο πολέμου, αλλά και ως μέθοδο κατανόησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Η μεγαλύτερη δύναμη του έργου είναι η ικανότητά του να συνδυάζει διαφορετικά πεδία: πολιτική θεωρία, ιστορία, φιλοσοφία και στρατηγική σκέψη. Ο Καλτσώνης γράφει με σαφήνεια, χωρίς περιττή ακαδημαϊκή ορολογία, και δημιουργεί ένα κείμενο που ρέει ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη.
Ωστόσο, η ισχυρή ιδεολογική φόρτιση του βιβλίου ενδέχεται να λειτουργήσει διττά: από τη μια, προσδίδει πάθος και σαφή προσανατολισμό· από την άλλη, μπορεί να αποθαρρύνει αναγνώστες που αναζητούν πιο «ουδέτερη» ανάλυση. Επίσης, η εστίαση κυρίως σε ιστορικά επαναστατικά παραδείγματα αφήνει ανοιχτό το ερώτημα: πώς μεταφράζεται αυτή η «τέχνη του πολέμου» στις σημερινές δημοκρατίες, στις θεσμικές συγκρούσεις ή στα κινήματα χωρίς κεντρική ηγεσία;

Η επικαιρότητα ενός παλιού μαθήματος
Παρά τους περιορισμούς αυτούς, το βιβλίο του Καλτσώνη είναι μια σημαντική συμβολή σε έναν διάλογο που σπανίζει στη σύγχρονη ελληνική βιβλιογραφία: τον διάλογο για τη φύση της εξουσίας, τη στρατηγική της αντίστασης και τη σημασία της πολιτικής ευφυΐας. Ανακαλεί ένα αρχαίο μάθημα – ότι η ισχύς δεν είναι απόλυτη, και ότι η αδυναμία μπορεί να μετατραπεί σε δύναμη, αν υπάρξει νους που ξέρει να σκέφτεται, να περιμένει και να ενεργεί.

Η «τέχνη του πολέμου για την εξουσία» δεν είναι, λοιπόν, ένα βιβλίο πολεμοχαρές. Είναι ένα βιβλίο πολιτικής εγρήγορσης. Μας θυμίζει ότι η εξουσία –είτε κρατική, είτε οικονομική, είτε πολιτισμική– δεν κατακτάται ούτε διατηρείται χωρίς στρατηγική. Και ότι σε κάθε εποχή, από τον Σουν Τσου έως τον 21ο αιώνα, το πεδίο της μάχης είναι, τελικά, ο ίδιος ο άνθρωπος.

Πέτρος Κατσάκος, rosa.gr (18/10/2025)