Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου
1η έκδοση: Οκτώβριος 2024
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, παρουσιάζονται οι διαφορετικές και ποικίλες όψεις της δεξιάς ιδεολογίας. Από την ιδεολογία των ηγεσιών της Ν.Δ. μέχρι τη σχέση της Δεξιάς με τις κοινωνικές επιστήμες, τον ιστορικό αναθεωρητισμό και το ακραίο Κέντρο. Αν υπάρχει ένα νήμα που συνδέει όλα αυτά τα ποικιλόμορφα στοιχεία, τούτο είναι η κοινή ταξική βάση που καθορίζει και την κοινή αρνητική στόχευση: αντικομμουνισμός, αντιαριστερά.
Αρχικά επρόκειτο να είναι ένα βιβλίο, μόνο για την ελληνική δεξιά και για την ιδεολογία της. Στην πορεία όμως έγινε φανερό ότι δεν γινόταν να απουσιάσει μια αναλυτικότερη αναφορά και στον αρνητικό στόχο της Δεξιάς με τον οποίο αυτοπροσδιορίζεται ως τέτοια. Γι’ αυτό και το «αντι» του «αντικομμουνισμού» του κύριου τίτλου μπήκε σε παρένθεση.
Το δεύτερο μέρος, για την αριστερά και την ιδεολογία της, έχει περισσότερο απολογητικό χαρακτήρα – αναπόφευκτα μάλλον, καθ’ ότι η εμπειρική-ιστορική αφετηρία είναι τα μεγάλα αδιέξοδα της Αριστεράς του παρόντος, στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Εκεί ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας είναι λιγότερο έμμεσος. Σχεδόν όλα τα ζητήματα της ελληνικής Αριστεράς που θίγονται σε αυτό το μέρος ο συγγραφέας τα είχε ζήσει από κοντά, ακόμα κι εκείνα που αφορούν το τεράστιο διάστημα κατά το οποίο δεν ήταν οργανωμένος, την περίοδο 1980-2012.
Διαβάστε εδώ την προδημοσίευση του βιβλίου στην Εφημερίδα των Συντακτών (26/10/24) & εδώ ένα απόσπασαμα του βιβλίου στο info-war.gr.
Δεξιά κι Αριστερά στην Ελλάδα. Του Χρήστου Λάσκου, βιβλιοπαρουσίαση στο alterthess.gr (26/11/2024).
Παρουσίαση στην Εφημερίδα των Συντακτών, γράφει ο Τάσος Τσακίρογλου
Ο αντικομμουνισμός της Δεξιάς και τα ελλείμματα της Αριστεράς
Με μια έξυπνη αντιστροφή στο γνωστό ρητό από το «Κομμουνιστικό μανιφέστο», «Ενα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη», υπονοώντας τον κομμουνισμό, με αφορμή τις επαναστάσεις του 1848, το οποίο μετέτρεψε σε «Φαντάσματα του (αντι)κομμουνισμού: Πολιτική και ιδεολογία στη σύγχρονη Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος), ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ, Κύρκος Δοξιάδης, και αρθρογράφος της «Εφ.Συν.», εξετάζει εξονυχιστικά όχι μόνο τις πηγές του ελληνικού αντικομμουνισμού, αλλά και τα ιδεολογικά ελλείμματα της Αριστεράς.
Το βιβλίο έχει και έναν χαρακτήρα αυτοβιογραφίας, αφού, όπως λέει ο ίδιος, οι γονείς του ήταν εύποροι και ο κύκλος τους μεγαλοαστοί, με ιδιαίτερους δεσμούς με την ελληνική Δεξιά, ενώ ο ίδιος φοίτησε στο Αμερικανικό Κολέγιο, όπου φοιτούσε και ο Αντώνης Σαμαράς, τέσσερα χρόνια μεγαλύτερος του Δοξιάδη. Οι περιγραφές του από τις σπουδές και τις συναναστροφές του είναι εκτός από σπαρταριστές και ενδεικτικές, καθώς, όπως αναφέρει, «θα ήταν λίγο υπερβολικό να πω πως όλα εκείνα τα νεανικά μου χρόνια “μάζευα θυμό”». Και συνεχίζει προσθέτοντας ότι «τούτο το βιβλίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κάτι σαν “ιδεολογικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών”», καθόσον από μικρός ήταν ενταγμένος ιδεολογικά στην Αριστερά και αργότερα και οργανωτικά.
Ξεκινώντας από τη μεταξική δικτατορία, της οποίας, όπως γράφει, το ιδεολογικό τρίπτυχο ήταν «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια», «το οποίο επανήλθε δριμύτερο στο αντικομμουνιστικό καθεστώς της μετεμφυλιακής περιόδου. Το τρίπτυχο αυτό συνιστούσε τον πυρήνα της επίσημης ιδεολογίας της “εθνικοφροσύνης”, που ασπαζόταν το εν λόγω καθεστώς».
Οσο για την περίφημη «θεωρία των δύο άκρων» λέει ότι ήδη από το 2008, η Ευρωπαϊκή Ενωση με ψηφίσματά της την καθιέρωσε εξισώνοντας ναζισμό και κομμουνισμό (επί Χίτλερ και Στάλιν), όχι μόνο ως προς τις πρακτικές τους εκφάνσεις, αλλά ως προς «τα ιδεολογικά δόγματα επί των οποίων βασίστηκαν».
Τα ιδεολογικά δόγματα του νεοφιλελευθερισμού, έτσι όπως αυτά θεμελιώθηκαν από τον Φρίντρικ Χάγιεκ, εξ ορισμού αντιτίθενται στον μαρξισμό και στην Αριστερά και, όπως γράφει ο Δοξιάδης, «η αστική τάξη είναι αντιαριστερή από γεννησιμιού της». Αλλωστε ο ίδιος ο Χάγιεκ υπήρξε θαυμαστής του Πινοσέτ, ο οποίος εφάρμοσε ένα σκληρό νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα, με τα «παιδιά της Σχολής του Σικάγου», συνδυασμένο με απεριόριστη καταστολή.
Στη συνέχεια, και αφού διανύσει την απόσταση που μας χωρίζει από τη Μεταπολίτευση φτάνει στη δεκαετία του ‘80, με τους γιους του Ιωάννη Ράλλη (δοτός πρωθυπουργός από τους ναζί, που ίδρυσε τα Τάγματα Ασφαλείας) και του Αγγελου Έβερτ (κατοχικός αρχηγός της Αστυνομίας), που διετέλεσαν αμφότεροι αρχηγοί της Νέας Δημοκρατίας.
Ταυτόχρονα, όμως, καυτηριάζει και τις ιδεολογικές ελλείψεις της Αριστεράς, και δη της ανανεωτικής, καταλογίζοντάς της ότι δηλητηριάστηκε από τον εθνικισμό, όταν η ΕΔΑ υποστήριζε την ένωση ολόκληρης της Κύπρου με την Ελλάδα, υιοθετώντας μια «αριστερή εθνικοφροσύνη» καλυμμένη υπό τον μανδύα ενός «αντιιμπεριαλισμού», «απογυμνωμένου από ουσιαστικό περιεχόμενο», όπως λέει, με την έννοια του σεβασμού της τουρκόφωνης μειονότητας.
Στη συνέχεια επικρίνει τη μεταπολιτευτική πολιτική της ΕΑΔΕ (Εθνική Αντιδικτατορική Δημοκρατική Ενότητα). Αναφέρει συγκεκριμένα: «Το ΚΚΕ Εσωτερικού προτίμησε τη στρατηγική μιας συμμαχίας που δεν άφηνε κανέναν απέξω πέρα από τους ηττημένους και περιθωριοποιημένους χουντικούς. Αντί μιας κοινωνικής-ταξικής ανάλυσης, επέλεξε ένα αφήγημα περί “μετανοημένων” μετριοπαθών δεξιών, που είχαν διωχθεί και εκείνοι από τη χούντα και είχαν “μάθει το μάθημά τους”». (...)
Διαβάστε το άρθρο εδώ (20/12/2024)
γράφει ο Τ. Τσακίρογλου
Βιβλιοπαρουσίαση στο ΠΡΙΝ
Βιβλία για ανάλυση και εξοπλισμό σε κρίσιμες εποχές
(...) Ο Κύρκος Δοξιάδης, ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ, παρουσιάζει διαφορετικές και ποικίλες όψεις της δεξιάς ιδεολογίας, από τη ΝΔ μέχρι το ακραίο κέντρο και τον ιστορικό αναθεωρητισμό, την κοινή ταξική τους βάση και την κοινή αρνητική τους στόχευση, τον αντικομμουνισμό. Ξεκινώντας από τη μεταξική δικτατορία και τη μεταπολεμική εθνικοφροσύνη, περνώντας και από το νεοφιλελευθερισμό του Φ. Χάγιεκ, θαυμαστή του Πινοτσέτ, φτάνει στη ΝΔ της δεκαετίας του ’80 και τους δύο αρχηγούς της, γιούς δωσιλόγων της κατοχής. Ταυτόχρονα εξετάζει κριτικά και την ιστορία της αριστεράς, τη σχέση της με τον εθνικισμό μεταπολεμικά με αφορμή το κυπριακό, τη μεταπολιτευτική πολιτική της ΕΑΔΕ (Εθνική Αντιδικτατορική Δημοκρατική Ενότητα) του ΚΚΕ εσ., φτάνοντας μέχρι τον Τσίπρα και τον Κασσελάκη.
Διαβάστε το άρθρο εδώ
Πριν, 29/12/2024
Γράφει ο Πάνος Ραμαντάνης για την Εποχή
Στο τελευταίο του βιβλίο, ο Κύρκος Δοξιάδης επιχειρεί μια πολιτική ακτινογραφία -ιδιότυπη κοινωνικοπολιτική αυτοβιογραφία την αναφέρει ο συγγραφέας στον πρόλογο του- του σύγχρονου ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού. Προφανώς δεν πρόκειται για μια αυτοβιογραφία με πολιτικές προεκτάσεις αλλά για μια κοινωνικοπολιτική και ιστορική ανάλυση της σύγχρονης Ελλάδας η οποία κτίζεται συγγραφικά και με την προσωπική εμπειρία. Τούτο σημαίνει ότι η ιστορική παράθεση, η θεωρητική ανάλυση και η προσωπική αφήγηση αλληλοσυμπληρώνονται χωρίς να αποτελούν διακριτά μέρη του κειμένου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνεται ακόμη πιο θελκτική η ανάγνωση του κειμένου.
Το βιβλίο διαρθρώνεται σε δύο κύρια μέρη, πράγμα άλλωστε που το προδίδει και το… αντί στον τίτλο του: στην ιδεολογία της σύγχρονης ελληνικής Δεξιάς και τις αντιστάσεις της σύγχρονης ελληνικής Αριστεράς. Προφανώς θα ήταν αδύνατο μέσα σε λίγες γραμμές να έρθουν στην επιφάνεια τα πολλαπλά και ιδιαιτέρως σημαντικά ζητήματα, τα οποία αναδεικνύει στο βιβλίο του ο Κύρκος Δοξιάδης, γι’ αυτό και το παρόν κείμενο εστιάζει σε δύο από αυτά, τα οποία, κατά την άποψή μου, θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά: Στο ζήτημα της αρνητικής σχέσης καπιταλισμού και δημοκρατίας, το οποίο αναλύεται στο πρώτο μέρος του βιβλίου, και στο ζήτημα του «κυβερνητισμού», με το οποίο ο Δοξιάδης καταπιάνεται στο δεύτερο μέρος.
Η αρνητική σχέση καπιταλισμού και δημοκρατίας
Ο Δοξιάδης υπογραμμίζει την αρνητική σχέση του καπιταλισμού με τη δημοκρατία. Αυτή η σχέση αναλύεται από τον συγγραφέα και μέσα από το παράδειγμα της ελληνικής μετεμφυλιακής δεξιάς (1945-1974). Εκεί ο Δοξιάδης παρατηρεί ότι η πολιτική παρουσία της ελληνικής δεξιάς αποτελεί τον πραγματικό κανόνα της παραπάνω παραδοχής, της αρνητικής σχέσης δηλαδή μεταξύ καπιταλισμού και δημοκρατίας. Αντιθέτως, εξαίρεση στον κανόνα αποτέλεσε η στάση της ευρωπαϊκής μεταπολεμικής δεξιάς και όχι η στάση της ελληνικής. Προφανώς τούτο συνέβαινε στο πλαίσιο μιας ιστορικής συνθήκης -πρόκειται για μια συγκεκριμένη φάση της ταξικής πάλης, που όριζε με την σειρά της το αντίστοιχο πεδίο των πολιτικών συσχετισμών- που ανάγκαζε την ευρωπαϊκή δεξιά να εμφανίζεται με ένα πιο «κοινωνικό πρόσωπο». Μέσα λοιπόν σε αυτό το πλαίσιο, η ευρωπαϊκή μεταπολεμική Δεξιά εμφανιζόταν και αυτή ως τέκνο του Διαφωτισμού. Εντούτοις όμως, όπως εύστοχα τονίζει ο Δοξιάδης, ο «αληθινός κανόνας είναι ότι η ιδεολογία της Δεξιάς είναι ούτως ή άλλως αρνητική από γεννησιμιού της, διότι τα όποια θετικά ιδεώδη τα έχει κλέψει εξ αρχής από την Αριστερά διαστρεβλώνοντάς τα. Τα ιδεώδη του Διαφωτισμού ήταν εξ αρχής και εξακολουθούν να είναι τα ιδεώδη της Αριστεράς».
(...) Εν κατακλείδι θα μπορούσαμε να επισημάνουμε ότι το τελευταίο βιβλίο του Κύρκου Δοξιάδη επαναφέρει στη συζήτηση τα δομικά (ιδεολογικά και πολιτικά) ζητήματα που αφορούν την ελληνική, και όχι μόνο, Αριστερά. Όπως άλλωστε ο ίδιος ο Δοξιάδης υπογραμμίζει στο προλογικό του σημείωμα, τα δοκίμια του βιβλίου εντάσσονται στο πλαίσιο της προσπάθειας «να επανακτήσει η αριστερή θεωρία την πολιτική της αξία διά μέσου ακριβώς της γείωσής της στη σύγχρονη ιστορική πραγματικότητα». Την ίδια στιγμή καταρρίπτει μύθους τόσο για τη σχέση του καπιταλισμού με τη δημοκρατία όσο και για την ιδεολογία της Δεξιάς, η οποία μέσα από το ελληνικό παράδειγμα του αντικομμουνισμού, φανερώνει τον αρνητικό της χαρακτήρα.
Διαβάστε ολόκληρη την παρουσίαση εδώ
Π. Ραμαντάνης, Εποχή (05/01/2025)
Ακούστε εδώ μια συνέντευξη του συγγραφέα στον Διονύση Ελευθεράτο για την εκπομπή Με καφέ διπλό και μάτι ανοιχτό 105.5 ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ.
Ο Κύρκος Δοξιάδης μιλάει, στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ και τον Φώτη Παπούλια, για το νέο του βιβλίο. Ακούστε εδώ (συνέντυεξη από 00:29:25 έως 00:41:35). Εκπομπή Με τούτα και μ’ εκείνα με τον Φώτη Παπούλια (27.12.2024).
|