Τριμηνιαία Έκδοση Θεωρίας και Πολιτισμού
Διεύθυνση Έκδοσης: Ευτύχης Μπιτσάκης
Οκτώβριος- Νοέμβριος -Δεκέμβριος 2018
Aπό το οπισθόφυλλο του τεύχους:
Ευτύχης Ι. Μπιτσάκης: Όψεις της μαρξιστικής γνωσιοθεωρίας • Αποστόλης Παλιούρας: Η μέθοδος του Μαρξ και η περίπτωση του ελληνικού καπιταλισμού • Αλέκος Αναγνωστάκης: Ο Μαρξ σήμερα και το σήμερα του Μαρξισμού • Δημήτρης Καλτσώνης: Ο Μαρξ και οι σύγχρονες δημοκρατίες • Αρχοντούλα Βαρβάκη – Αλέξανδρος Μινωτάκης: Ο Μαρξ της επικοινωνίας • Ευτύχης Παπαδοπετράκης: Ο λόγος για τα απειροστά στα Μαθηματικά χειρόγραφα του Μαρξ.
Σημείωμα της σύνταξης
Διακόσια χρόνια από την γέννηση του Καρλ Μαρξ. Όπως έγραψε ο Νίκος Καρούζος, η ποίηση και γενικότερα η τέχνη, είναι ελεατική. Δηλαδή παραμένει ζωντανή με το πέρασμα του χρόνου. Η επιστήμη, αντίθετα είναι ηρακλήτεια. Δηλαδή, αλλάζει, εξελίσσεται και οι αλήθειες της ξεπερνιούνται. Είτε απορρίπτονται, είτε αποκτούν μεγαλύτερο βάθος, ερμηνεύοντας παλιά και νέα φαινόμενα σε νέο εννοιολογικό πλαίσιο.
Διακόσια χρόνια μετά τη γέννησή του, ο Μαρξ παραμένει «ζωντανός» και το έργο του συνεχίζει να αποτελεί αντικέιμενο μελέτης από φίλους και από εχθρούς. Ας σημειώσουμε κατ’ αρχάς ορισμένα γεγονότα. 1844: Ο Μαρξ γράφει τα «Παρισινά Χειρόγραφα». Τέσσερα χρόνια μετά (1848) το παρισινό προλεταριάτο κατεβαίνει στους δρόμους με τις κόκκινες σημαίες του. Η χρονιά αυτή σημαδεύεται από εξεγέρσεις και κινήματα στην Ευρώπη που εμπνέονται από τις ιδέες του Μαρξ. 1870: η Κομμούνα του Παρισιού και στη συνέχεια η σφαγή των Κομμουνάρων, «Ειρηνική» περίοδος του καπιταλισμού, όξυνση των παγκοσμιοποιούμενων αντινομιών του και ξέσπασμα της μεγάλης αλληλοσφαγής των λαών της Ευρώπης, με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ξέσπασμα επαναστάσεων στην Ευρώπη και ήττα των πρώιμων κομμμουνιστικών επαναστατικών σκιρτημάτων: των Σπαρτακιστών στη Γερμανία, των επαναστάσεων στην Ουγγαρία και στη Βουλγαρία. Η επανάσταση των Μπολσεβίκων άντεξε παρά την εσωτερική αντεπανάσταση, την ξένη στρατιωτική επέμβαση και την άνοδο του φασισμού και του ναζισμού στην Ευρώπη.
Δημιουργία και ύπαρξη της Σοβιετικής Ένωσης. Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Συντριβή των δυνάμεων του Άξονα. Πρωταγωνιστής ο Κόκκινος Στρατός και συνολικά οι λαοί της Σοβιετικής Ένωσης. Ακολούθησε η δημιουργία των Λαϊκών Δημοκρατιών της Ευρώπης, η νίκη της Κινέζικης και της Κουβανικής Επανάστασης και οι νίκες των αντιαποικιακών και αντιιμπεριαλιστικών επαναστάσεων.
Ο τρομερός εικοστός αιώνας φαινόταν ότι θα τελείωνε με μια αισιόδοξη προοπτική για την πορεία της ανθρωπότητας. Αντίθετα με αυτή την προοπτική ζήσαμε την κατάρρευση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, τον εκφυλισμό του εργατικού κινήματος και των κομμουνιστικών κομμάτων, τους πολέμους της νέας τάξης, την παγκόσμια και συνεχιζόμενη κρίση του διεθνοποιημένου καπιταλισμού.
Οι μετά-Χριστόν προφήτες πρόβλεψαν το τέλος της Ιστορίας, αντίθετα με τις μεγαλοφάνταστες προβλέψεις του Μαρξ. Οι προφήτες διαψεύστηκαν. Αλλά το ερώτημα παραμένει: Λάθος του Μαρξ; Ουτοπικός χαρακτήρας του Μαρξισμού; Αλλά μέσα από τα ερείπια αναδύονται νέες δυνάμεις και νέα κινήματα, νέες δυνάμεις ανασυγκροτούν και εμπλουτίζουν τη θεωρία και η επιστήμη προσθέτει τον δικό της λόγο. Δεν υπάρχει αναλλοίωτη εγωιστική ανθρώπινη φύση. Ο μαρξισμός μπορεί να ερμηνεύσει την πρώτη πρακτική αποτυχία του. Συνολικά δεν υπάρχει ανθρωπολογικό εμπόδιο για μια κομμουνιστική αταξική κοινωνία.
Και τώρα, τι; Καθόμαστε κάτω από τις «ιτιές» και θρηνούμε την «Χαμένη Ιερουσαλήμ»; Παρόλα όσα, παρά τις ήττες και την καταστροφή, μια έλλογη αισιοδοξία έχει αντικειμενική βάση σήμερα.
«Συν Αθηνά και χείρα κίνει». Το σημερινό τεύχος της Ουτοπίας επιχειρεί να απαντήσει, στο μέτρο των δυνάμεών του, σε ορισμένα από τα φλέγοντα ερωτήματα για την πορεία και το μέλλον του μαρξισμού και να συμβάλλει στην σχετική συζήτηση που διεξάγεται στη χώρα μας.
Το τεύχος 127 έχει και δύο «πρωτοτυπίες». Από έλλειψη χώρου καταργήσαμε τα «Επί των τύπων» επίκαιρα σύντομα σχόλια. Πρωτοτυπώντας δημοσιεύουμε ποιήματα δύο «σοβαρών» μη ποιητών: της καθηγήτριας Ελένης Πορτάλιου και του εκδότη της Ουτοπίας.
Δείτε τα περιεχόμενα του τεύχους στον Οδηγό Ανάγνωσης.
|