Ένας αιρετικός φιλέλληνας
Επανέκδοση του αιρετικού βιβλίου για την αρχαία Ελλάδα, που έγραψε πριν από 75 χρόνια ο εκκεντρικός αυστριακός φιλόσοφος Εγκον Φριντέλ. Αφορισμοί και θεοποίηση

από τη Μαρία Θερμού
 

Αν η αξία ενός βιβλίου Ιστορίας μετρείται με την αντικειμενικότητα του συγγραφέα, τον αγώνα του για τα στοιχεία και τις αποδείξεις που θα τεκμηριώσουν το αλάθητο των γραπτών του, τότε ο Εγκον Φριντέλ βαθμολογείται για το έργο του Πολιτιστική Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας... κάτω από τη βάση. Και όμως, στην περίπτωσή του είναι η «υποκειμενικότητα», ο ρεαλισμός ως αντίβαρο της ευφορίας του Μεσοπολέμου αφενός και του επερχόμενου φασισμού αφετέρου, η κριτική αλλά επ' ουδενί επικριτική θέση του και η αναζήτηση της αλήθειας πέρα από τα στερεότυπα, που το καθιστούν ξεχωριστά ενδιαφέρον 75 χρόνια από τη συγγραφή του. Αλλωστε αυτό το βιβλίο δεν μοιάζει σε τίποτε με τις άλλες «Ιστορίες».

Χάρη στην ιδιαίτερη προσωπικότητά του - διδάκτωρ Λογοτεχνίας και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, διευθυντής καμπαρέ, θεατρικός συγγραφέας και ηθοποιός -, ο πολυτάλαντος αλλά και εκκεντρικός συγγραφέας μιλάει για την αρχαία Ελλάδα και τους Ελληνες με έναν τρόπο διαφορετικό από τους συνήθεις, αναδεικνύοντας τα επιτεύγματά τους δίπλα-δίπλα με τα αρνητικά στοιχεία και τις αδυναμίες τους, όχι για να μειώσει τα πρώτα αλλά, περιέργως, για να τα απογειώσει. Ο πεντακάθαρος και χωρίς μεγαλοστομίες λόγος του Φριντέλ λειτουργεί αποστομωτικά. Εστω και αν μιλάει με αφορισμούς…

«Η ιστορία της αρχαίας Ελλάδας είναι μια συνεχής αδελφοκτονία», «Ο αρχαίος Ελληνας δεν ανεχόταν κανέναν πάνω από το κεφάλι του, παρά μόνο την κοινότητά του, και θεωρούσε τυραννίδα ακόμη και την προσπάθεια για ευρύτερη κρατική οργάνωση», «Οπου κι αν ψάξουμε στην ελληνική ιστορία θα βρούμε παιδεραστές». Ιδού ορισμένες από τις «αιρετικές» παρατηρήσεις του Φριντέλ, που θα πρέπει να προκάλεσαν το κοινό αίσθημα της εποχής του.

Πώς δηλαδή; Δεν ήταν οι αρχαίοι Ελληνες ο πιο έξυπνος, εφευρετικός, πνευματικός, δημοκρατικός, ο πιο δίκαιος λαός του κόσμου; Γιατί και σήμερα ακόμη ο Φριντέλ θα μπορούσε άνετα να θεωρηθεί από κάποιους με παρωπίδες ως ανθέλληνας.

Τα χαρίσματα

Για τον Φριντέλ οι αρχαίοι ήταν λιγότερο αθώοι και περισσότερο ομοερωτικοί απ' όσο πιστεύουμε, εξαιρετικά φυγόπονοι και απίστευτα βάρβαροι απέναντι στους εχθρούς τους. Από την άλλη όμως διέθεταν σπάνια χαρίσματα, τα οποία δεν φείδεται να παραθέτει: «Οι Ελληνες ήταν οι ανυπέρβλητοι μάστορες της καθαρής και δυνατής γραμμής. Αυτή η μαστοριά φαίνεται σε κάθε φράση των λόγων και των γραφτών τους, σε κάθε όψη των ναών και των αγαλμάτων τους, σε κάθε σκέψη της φιλοσοφίας και της μυθολογίας τους» γράφει. Ή ότι «ο ελληνικός πολιτισμός, έστω και μόνο για τον ρυθμό με τον οποίο αναπτύχθηκε, αποτελεί μοναδική περίπτωση στην παγκόσμια ιστορία».

_{Το Βήμα
(http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=522986)
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 21/07/2013}

Διαβάστε στον οδηγό ανάγνωσης όλη την παρουσίαση.