1η έκδοση: Απρίλιος 2023

Το «πλίθινο σπίτι» υπήρξε, όπως υπήρχαν πολλά τέτοια σπίτια σε όλη τη µεταπολεµική Ελλάδα. Ένα σπίτι χτισµένο µε συλλογική εργασία στις παρυφές µιας επαρχιακής πόλης, όπου κατοικούσε µια οικογένεια βιοπαλαιστών µε εννέα παιδιά. Και η «δύναµή» του δεν ήταν άλλη από την αξιοπρέπεια, τη λεβεντιά, την αγωνιστικότητα, την αλληλεγγύη και την αγάπη που βασίλευαν εκεί µέσα. Μια δύναµη που ξεπερνούσε τους πλίθινους τοίχους και ακτινοβολούσε σε όλη τη γειτονιά.

Σαν σε κινηµατογραφική ταινία, η συγγραφέας ζωντανεύει αληθινά περιστατικά από τις ταραγµένες δεκαετίες του ’50, του ’60, του ’70 και τη µεταπολίτευση, όπως τα έζησαν τα πρόσωπα του βιβλίου και η ίδια στην επαρχία και αργότερα στην Αθήνα, µε αφήγηση τρυφερή και συγκινητική, ιστορικά ακριβή και αιχµηρή, αποκαλυπτική και ενίοτε ελαφρώς ειρωνική. Περιγράφει επίσης τις βαρύτατες συνέπειες της χούντας, τις ανεκπλήρωτες και διαψευσµένες ελπίδες της δηµοκρατικής µεταπολίτευσης. 

Στις σελίδες του βιβλίου ξεδιπλώνονται αντιθέσεις και συγκρούσεις ανάµεσα στη φτώχεια και την απληστία, στην ντοµπροσύνη και την υποκρισία, στην αξιοπρέπεια και τη δουλικότητα, στην περηφάνεια και την υποταγή. Συνολικά αναδεικνύει τη διαχρονική υπεροχή των αξιών του σκεπτόµενου κοινωνικού ανθρώπου, πολύτιµων και στη σηµερινή εποχή.

***

Κριτική του Λεωνίδα Μαργαρίτη στη Γνώμη της Πάτρας 

(..) Το πλίθινο σπίτι του τίτλου του βιβλίου ήταν μια πραγματικότητα όπου σ' αυτό κατοικούσε μια οικογένεια με εννέα παιδιά. Όταν το παλιό, επίσης πλίθινο, κατέρρευσε, οι γείτονες και κάτοικοι της περιοχής με εξέλαση έχτισαν ένα καινούργιο. Οι πλίθες της οικοδομής ήταν από χώμα, νερό και άχυρο. Το μείγμα αυτό έβαζαν σε καλούπια κατά κανόνα το καλοκαίρι και αφού αποξηραίνεται στον ήλιο, τις ξεκαλούπωναν. Συνεπώς το καινούργιο σπίτι, της κυραΕληίδας στις παρυφές μιας επαρχιακής πόλης, «ήταν προϊόν άμισθης συλλογικής εργασίας». Ένα σπίτι με την πόρτα του πάντα ανοιχτή στον «Αλλο», όπως ανοιχτή ήταν και η καρδιά εκείνων που το κατοικούσαν.
Από τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μέχρι τη χούντα και τη μεταπολίτευση, στο έργο της κ. Δέδε-Δεσύλλα παρακολουθούμε τις περιπέτειες των ενοίκων του πλίθινου σπιτιού, των παιδιών, των φίλων και των γονιών τους στη μικρή πόλη τους και στην Αθήνα. Στη γειτονιά τους χωματόδρομοι, περιβόλια, σπίτια δίχως ηλεκτρικό , διώξεις, αφάνταστος αυταρχισμός στο σχολείο, όταν η σχολική ποδιά ήταν υποχρεωτική και ένας θεολόγος καθηγητής που έκανε έφοδο στα σπίτια των μαθητριών το βράδυ μην τυχόν και είχαν ξεπορτίσει!
Ακόμα και η έξοδος στον κινηματογράφο ήταν απαγορευμένη και μάλιστα μια μαθήτρια είδε τον Λόρενς της Αραβίας μεταμφιεσμένο σε γριά... Ελάχιστες οι φωτεινές εξαιρέσεις ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς εκείνης της εποχής. Από αυτό το πλίνθινο σπίτι δεν ακούγονταν ούτε καβγάδες ούτε άγριες φωνές: μόνο τραγούδια. Η μητέρα, η κυρα-Ελπίδα, δούλευε σε εργοστάσιο και συντηρούσε την οικογένεια όταν ο πατέρας, ο κυρ-θωμάς. «παραθέριζε» στη Γυάρο, ήταν πηγή σοφίας και τρυφερότητας, υπόδειγμα διακριτικότητας, αξιοπρέπειας και λεβεντιάς.
Και οι γείτονες, όσο ο κυρ-Θωμάς απουσίαζε, δεν άφησαν την οικογένειά του να πεινάσει: «Καθένας βοηθούσε με το είδος που παρήγαγε. Σιτάρι, λάδι, πατάτες, φασόλια δεν έλειψαν από την οικογένεια. Έτσι ζούσε η επαρχία τότε. Όταν είχε ο γείτονας, είχε και ο διπλανός του».
Η συγγραφέας καταγράφει με χιούμορ αλλά και καταγγελτική διάθεση, τη σκληρή ζωή, καθώς και τα στραβά και τα ανάποδα των χρόνων πριν από τη δικτατορία των συνταγματαρχών, στη διάρκειά της και τις πρώτες δεκαετίες της μεταπολίτευσης. Από τις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν άνθρωποι-αρπακτικά. βασανιστές, εγωιστές, κυνικοί και άκαρδοι, αλλά και άνθρωποι με περίσσευμα καρδιάς, γενναιόδωροι και αλληλέγγυοι. Ξέγνοιαστα παιδικά χρόνια με παιχνίδια, όπως ποδόσφαιρο με μπάλα από εφημερίδες, αλλά και πανταχού παρούσα η βία και η αυθαιρεσία της Χωροφυλακής, και του «παιδονόμου». Αρκετές εικόνες θυμίζουν κινηματογραφική ταινία, όπως μια δύσκολη γέννα στο πλίνθινο σπίτι.
Οι ήρωες του βιβλίου, τόσο οι νέοι, όσο και οι μεγαλύτεροι, δεν είναι παθητικοί θεατές της ζωής: αγωνίζονται, σπουδάζουν, δουλεύουν, αντιστέκονται στην τυραννία της δικτατορίας αλλά και των κοινωνικών προκαταλήψεων. Στις διαπιστώσεις του βιβλίου επισημαίνονται οι συνέπειες της δικτατορίας, καθώς και οι διαψευσμένες ελπίδες της μεταπολίτευσης. Να σημειώσουμε πως τα περιστατικά που αναφέρονται στο έργο είναι πέρα για πέρα, αληθινά, με παραλλαγμένα τα ονόματα των προσώπων, για ευνόητους λόγους. Τούτη η «λογοτεχνική μαρτυρία», όπως χαρακτηρίζεται αυτό το πεζογράφημα, δεν αναλώνεται στη νοσταλγία του παλιού «καλού» καιρού, δεν εξωραΐζει το παρελθόν. Όπως εύστοχα επισημαίνεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, «αναδεικνύει τη διαχρονική υπεροχή των αξιών του σκεπτόμενου κοινωνικού ανθρώπου, πολύτιμων και στη σημερινή εποχή». Αν και η Δύναμη του πλίνθινου σπιτιού είναι το πρώτο βιβλίο της συγγραφέως είναι φανερή η δύναμη του κριτικού πνεύματος της συγγραφέως, του πολιτικού και ιστορικού στοχασμού της, καθώς και των ζωντανών περιγραφών, των περιστατικών, των συγκρούσεων και των αντιθέσεων.

Λ. Μαργαρίτης
Γνώμη της Πάτρας (06/06/2024)

Παρουσίαση στο Πριν από την Ελένη Γήρα

Το πρώτο βιβλίο της Πόπης Δέδε-Δεσύλλα (εκδόσεις Τόπος)  είναι μια ξεχωριστή λογοτεχνική μαρτυρία που «αναδεικνύει τη διαχρονική υπεροχή των αξιών του σκεπτόμενου κοινωνικού ανθρώπου, πολύτιμων και στη σημερινή εποχή»

(...) Η συγγραφέας καταγράφει με χιούμορ αλλά και δίκαιη καταγγελτική διάθεση τη σκληρή ζωή, καθώς και τα στραβά και τα ανάποδα των χρόνων πριν τη δικτατορία, στη διάρκεια της δικτατορίας και στις πρώτες δεκαετίες της μεταπολίτευσης. Από τις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν σε αντίστιξη άνθρωποι-αρπακτικά, εγωιστές, κυνικοί και άκαρδοι, αλλά και άνθρωποι με περίσσευμα καρδιάς, γενναιόδωροι και αλληλέγγυοι. Ξέγνοιαστα παιδικά παιχνίδια, όπως ποδόσφαιρο με μπάλα φτιαγμένη από εφημερίδες, αλλά και πανταχού παρούσα η βία και η αυθαιρεσία της Χωροφυλακής, του «παιδονόμου» και των τοπικών παραγόντων. Αρκετές εικόνες θυμίζουν κινηματογραφική ταινία, όπως μια δύσκολη γέννα στο πλίνθινο σπίτι.

Οι ήρωες του βιβλίου, τόσο οι νέοι όσο και οι μεγαλύτεροι, δεν είναι παθητικοί θεατές της ζωής: αγωνίζονται, σπουδάζουν, δουλεύουν, αντιστέκονται στην τυραννία της δικτατορίας αλλά και των κοινωνικών προκαταλήψεων. Παράλληλα, επισημαίνονται οι βαριές συνέπειες της δικτατορίας, καθώς και οι ανεκπλήρωτες και διαψευσμένες ελπίδες της δημοκρατικής μεταπολίτευσης. Ας σημειωθεί ότι τα περιστατικά που αναφέρονται στο βιβλίο είναι όλα αληθινά, αν και τα ονόματα των προσώπων είναι, για ευνόητους λόγους, αλλαγμένα.

Τούτη η «λογοτεχνική μαρτυρία», όπως χαρακτηρίζεται αυτό το πεζογράφημα, δεν αναλώνεται στη νοσταλγία του παλιού «καλού» καιρού, δεν εξωραΐζει το παρελθόν. Όπως εύστοχα επισημαίνεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, «αναδεικνύει τη διαχρονική υπεροχή των αξιών του σκεπτόμενου κοινωνικού ανθρώπου, πολύτιμων και στη σημερινή εποχή». Αν και η Δύναμη του πλίνθινου σπιτιού είναι το πρώτο βιβλίο της Πόπης Δέδε-Δεσύλλα, είναι φανερή η δύναμη του κριτικού βλέμματος της συγγραφέως, του πολιτικού και ιστορικού στοχασμού της, καθώς και των ζωντανών περιγραφών των περιστατικών, των συγκρούσεων και των αντιθέσεων.

Διαβάστε την βιβλιοκριτική εδώ
γράφει η Ελένη Γήρα, Πριν 16/04/24

Ακούστε εδώ (μετά το 15:38) μια συζήτηση της Πόπης Δέδε- Δεσύλλα με τον Ραφίκ Αμπντίν για την εκπομπή Ραδιοκοινότητες, Στο Κόκκινο (21/05/2024) & εδώ μια συνέντευξη  στο Flash 99,4 και την εκπομπή "Εκλεκτικές Συγγένειες" με τον δημοσιογράφο Ανδρέα Σταματόπουλο (30.05.2024).