Η έρευνα αυτή αναλύει την αστυνοµική βία από µια οπτική γωνία που δεν έχει ακόµα διερευνηθεί από την ελληνική ή διεθνή ακαδηµαϊκή κοινότητα. Επιλέγοντας µια αλληλεπιδραστική προσέγγιση, εστιάζει σε ένα πολυπαραγοντικό πεδίο, που συγκροτείται από ένα πλέγµα αστυνοµικών, κυβερνητικών και δικαστικών σχέσεων, για να δείξει πώς η δυναµική του ενισχύει την αστυνοµική βία, υπονοµεύει τις απόπειρες ελέγχου της και δηµιουργεί πολιτική και νοµική αταξία.
Η διασταύρωση των κινήτρων της αστυνοµικής συµπεριφοράς µε τον θεσµικό δηµόσιο λόγο ή τη σιωπή, το σκεπτικό των πειθαρχικών και εισαγγελικών ερευνών ή την απουσία διερεύνησης, τις δικαστικές αποφάσεις και τις αστυνοµικές πρακτικές αποφυγής λογοδοσίας δείχνει πώς η αλληλεπίδρασή τους καταλήγει στην εξασφάλιση ενός καθεστώτος ουσιαστικής ατιµωρησίας που οδηγεί στη διαιώνιση της αστυνοµικής βίας.
Η ανάλυση της εκδήλωσης και διαχείρισης της αστυνοµικής βίας σε 136 περιστατικά βασίζεται, µεταξύ άλλων, σε 128 συνεντεύξεις που έγιναν µε τους καταγγέλλοντες –βουλευτές, δηµοσιογράφους, δικηγόρους, διαδηλωτές, απλούς πολίτες, µέλη κοινωνικά ευάλωτων οµάδων– ή τους συνήγορούς τους και αυτόπτες µάρτυρες.
Αστυνομική βία ως κοινωνικό φαινόμενο: Ακούστε εδώ μια συζήτηση της Αναστασίας Τσουκαλά με τους Δημήτρη Κούλαλη και Γιάννη Μπάκο Νόστιμον ήμαρ (06/12/2024).
Ακούστε εδώ τη συνέντευξη στους Κων/νο Πουλή και Θάνο Καμήλαλη στη Φάρμα των Ζώων, The Press Project (ακούστε μετά το 33:26, 12/12/2024).
Ακούστε εδώ τη συνέντευξη της Αν. Τσουκαλά στον 9,84 στην εκπομπή Ελληνική Ένωση για τα δικαιώματα του ανθρώπου (13-12-2024, η συνέντευξη στο 28:52).
Ακούστε εδώμια συζήτηση της Α. Τσουκαλά με την Θέκλα Τσελέπη, εκπομπή ΚΑΘΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ (105.5 ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ - 28/01/2025).
105,5 Sto Kokkino
Συνέντευξη στον Θοδωρή Αντωνόπουλο για τη Lifo «Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»
Μια επίκαιρη συζήτηση με την εγκληματολόγο Αναστασία Τσουκαλά για ένα πρόβλημα που θεωρεί «πρωτίστως αξιακό», με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου της το οποίο αφιερώνει «στα θύματα, που μάταια αναζήτησαν δικαιοσύνη»
ΕΙΝΑΙ Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΒΙΑ, η οποία συχνά εκδηλώνεται με την παραμικρή ή και καμία αφορμή, σύμφυτη με τον τρόπο που δομείται και ασκείται η κρατική εξουσία; Πόσο συμβάλλει στην εκδήλωση και τη διαιώνισή της το καθεστώς αποφυγής λογοδοσίας και ατιμωρησίας για τους παραβάτες αστυνομικούς; Είναι μια διαφορετική σχέση μεταξύ αστυνομίας και κοινωνίας εφικτή και υπάρχει άραγε πολιτική βούληση για κάτι τέτοιο; Τι μάθαμε −αν μάθαμε− ως πολιτεία και κοινωνία από τον ταραγμένο Δεκέμβριο του 2008; Πόσο στοιχειοθετημένη δείχνει η κατηγορία κατά του Νίκου Ρωμανού για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση και γιατί η συνομιλήτριά μου κρίνει την προφυλάκισή του «δυσανάλογα επαχθές μέτρο»; Η εγκληματολόγος και βασική ερευνήτρια του Université Paris Cité, Αναστασία Τσουκαλά, μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Η συστημική φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα» από τις εκδόσεις Τόπος.
― «Η έρευνα αυτή αναλύει την αστυνομική βία από μια οπτική γωνία που δεν έχει διερευνηθεί από την ελληνική ή τη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα», διαβάζω στο οπισθόφυλλο. Ποιο είναι το ιδιαίτερο στίγμα της και γιατί χαρακτηρίζετε τη φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα συστημική;
Η έρευνα αυτή πρωτοτυπεί αφενός επειδή επιδιώκει να ερμηνεύσει τη διαιώνιση της αστυνομικής βίας και όχι την καθαυτή εκδήλωσή της και, αφετέρου, επειδή διευρύνει την ανάλυση αναζητώντας τόσο ενδοαστυνομικά όσο και εξωγενή αίτια. Εκτιμώντας ότι η αστυνομία δεν πρέπει να διαχωρίζεται από το θεσμικό σύστημα που οριοθετεί το έργο της, η ανάλυση 136 περιστατικών και 15 δικαστικών αποφάσεων των τελευταίων ετών, βασισμένη μεταξύ άλλων σε 128 συνεντεύξεις, στράφηκε στη μελέτη των πεπραγμένων και των αλληλεπιδραστικών σχέσεων αστυνομίας-κυβέρνησης-δικαιοσύνης. Μελετώνται τα κίνητρα της αστυνομικής συμπεριφοράς, ο θεσμικός δημόσιος λόγος ή η σιωπή, το σκεπτικό των πειθαρχικών και εισαγγελικών ερευνών ή η απουσία διερεύνησης, οι δικαστικές αποφάσεις και οι αστυνομικές πρακτικές αποφυγής λογοδοσίας. Τα πορίσματα της έρευνας δείχνουν σαφώς ότι το πλέγμα των παραπάνω σχέσεων είναι αυτό που διασφαλίζει σε βάθος χρόνου ένα καθεστώς ουσιαστικής ατιμωρησίας, θέτοντας τις βάσεις για τη διαιώνιση του προβλήματος. Αποδεικνύεται επομένως ξεκάθαρα η εγγενώς συστημική φύση της αστυνομικής βίας. (...)
Διαβάστε τη συνέχεια της συνέντευξης εδώ
Θ. Αντωνόπουλος, Lifo (30/11/2024)
Η αστυνομία και το σύστημα της βίας του Παναγιώτη Σωτήρη για το in.gr Μια σημαντική μελέτη εξετάζει γιατί τα κρούσματα βίας και αυθαιρεσία από την ελληνική αστυνομία έχουν συστημικό χαρακτήρα
(...) Στη χώρα μας υπάρχει το βάρος μια μακράς ιστορίας βίας από την αστυνομία που εκτός των άλλων αποτελεί και εκδοχή «συνέχειας του κράτους» ανάμεσα στην «κατάσταση εξαίρεσης» της μετεμφυλιακής περιόδου και της δικτατορίας και τον υποτιθέμενο μεταπολιτευτικό «εκδημοκρατισμό των σωμάτων ασφαλείας» που ανακοινώθηκε κατ’ επανάληψη, αλλά εξίσου συχνά διαψεύστηκε στην πράξη. Παρότι μια τέτοια αυταρχική πρακτική θεωρήθηκε οργανικό στοιχείο του κοινωνικού και πολιτικού τοπίου, εντούτοις απουσίαζε μια μεθοδική θεωρητική προσέγγιση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα. Αυτό το κενό έρχεται να καλύψει η μελέτη της Αναστασίας Τσουκαλά, μιας από τις σημαντικές ερευνήτριες σήμερα στην Ευρώπη σε σχέση με τις πολιτικές της εσωτερικής ασφάλειας και της κοινωνικής κατασκευής της «απειλής» και η οποία διατέλεσε και Αντιπρόεδρος του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας, του ερευνητικού οργανισμού που συνδέεται με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Η μελέτη έχει τον τίτλο «Η συστημική φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα» και μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τόπος. Η Τσουκαλά αναλύει τα δεδομένα έρευνας από τον Ιανουάριο του 2021 έως και τον Δεκέμβριο του 2023, αλλά και προηγούμενων συμμετοχικών ερευνών πεδίου για τις πρακτικές αστυνόμευσης στη διάρκεια κινητοποιήσεων, τις Ετήσιες Εκθέσεις του Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας καθώς και τις αντίστοιχες του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, ενώ στηρίζεται και σε 128 συνεντεύξεις που πήρε η συγγραφέας.
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
γράφει ο Π. Σωτήρης (12/12/2024)
Παρουσίαση στην Εργατική Αλληλεγγύη από τον Στέλιο Μιχαηλίδη
(...) Η εξασφάλιση της ατιμωρησίας των αστυνομικών «επέρχεται ως αποτέλεσμα της δημόσιας επίδειξης του πώς νοεί η ελληνική αστυνομία τη θέση της, εντός του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου της χώρας. Κατά αυτή την έννοια, ΕΔΕ, σημαίνει μεν “Εμείς Δεν Ευθυνόμαστε”, αλλά σημαίνει επίσης και “Εξουσία Δεν Έχετε”. Ανάμεσα σε αυτό το δίπολο περικλείονται τα ευρήματα της έρευνας» λέει η συγγραφέας του βιβλίου.
Το ψάρι όμως βρομάει από το κεφάλι. Βασικός παράγοντας για τη διαιώνισή της δεν είναι μόνο η μετέπειτα ατιμωρησία αλλά και η ανοχή της αυθαιρεσίας των κατώτερων από τους ανώτερους στην ιεραρχία την ίδια την ώρα που αυτή συμβαίνει, ακόμα και η ενθάρρυνσή της μέσα από παράνομες κι αντισυνταγματικές διαταγές. «Η ηγεσία αποδέχεται την συστηματική απειθαρχία του προσωπικού της. Από πότε ένα σώμα ασφαλείας είναι απείθαρχο; Τι ακριβώς ηγείται ο αρχηγός της ελληνικής αστυνομίας όσα γαλόνια και να έχει, εάν δεν μπορεί να επιβληθεί στοιχειωδώς στο προσωπικό του;» σημείωσε, ενώ σαν παράδειγμα για την ενθάρρυνση μέσω άνωθεν παράνομων εντολών έφερε την εμπλοκή των δικυκλιστών της ΔΡΑΣΗ και ΔΙΑΣ στην καταστολή διαδηλώσεων. «Αυτό γινότανε ντε φάκτο από την ίδρυσή τους το 2009 ως το 2015 που καταργήθηκαν προσωρινά και επανήλθαν επισήμως με υπουργική απόφαση το 2019 από τον Χρυσοχοΐδη. Αυτή η εμπλοκή είναι εντελώς αντισυνταγματική και παράνομη. Αυτή η στρατηγική αστυνόμευσης διαδηλώσεων βασίζεται στον εμβολισμό του πλήθους από μηχανές. Είναι εξ ορισμού πάρα πολύ επικίνδυνη και έχει προκαλέσει δεκάδες σοβαρούς τραυματισμούς. Υπενθυμίζω ότι η υπέρτερη αξία στο δικαιικό μας σύστημα είναι η ανθρώπινη ζωή. Δεν είναι ούτε η δημόσια τάξη, ούτε ο κοινωνικό-οικονομικός βίος, ούτε τίποτα άλλο».
Η ίδια κάλεσε σε νομικές κινήσεις –“όσο μάταιο κι αν φαντάζει”– τόσο με αφορμή κάθε περιστατικό αυθαιρεσίας, όσο και σε σχέση με τις αντισυνταγματικές και παράνομες κινήσεις της κορυφής. Ωστόσο στη συζήτηση που ακολούθησε αναφέρθηκαν οι στιγμές που το μαζικό κίνημα πραγματικά ανάγκασε την αστυνομία και την πολιτική της ηγεσία να μαζευτεί προσωρινά, όπως η Εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008 ή το ξέσπασμα οργής στη Νέα Σμύρνη το 2020.
Το βιβλίο της Ν. Τσουκαλά είναι πολύ χρήσιμο γιατί καταδεικνύει με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο ότι τα περιστατικά της αστυνομικής βίας κι αυθαιρεσίας δεν είναι μεμονωμένα, ούτε οφείλονται στην εν θερμώ αντιμετώπιση κάποιου ένστολου. Αντίστοιχα και η συγκάλυψή τους δεν έχει να κάνει με κακούς χειριστές αλλά με τον ίδιο τον μηχανισμό. Είναι συστημική η φύση του προβλήματος και θα πρέπει να παλέψουμε ενάντια στο ίδιο το σύστημα για να το λύσουμε μια και καλή.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Τεύχος 1652 - Έντυπη Εργατική Αλληλεγγύη 18/12/24.
Γράφει ο Σ. Μιχαηλίδης
Συνέντευξη στον Βασίλη Σκουρή για το dnews.gr
«Η διαχρονική ύπαρξη της αστυνομικής βίας, με εξάρσεις και υφέσεις, δεν παραπέμπει σε συγκυριακά αλλά σε συστημικά αίτια της διαιώνισής της» τονίζει η συγγραφέας με συνέντευξή της στο Dnews.
«Σχεδόν τα μισά περιστατικά που αναλύονται στο βιβλίο δεν διερευνήθηκαν ποτέ από την ΕΛ.ΑΣ – κατ’ επέκταση ούτε από τον Συνήγορο του Πολίτη. Η απουσία διερεύνησης φτάνει στο 76,6% για τα περιστατικά σε βάρος δημοσιογράφων. Η πειθαρχική αδράνεια δεν συνεπάγεται απουσία σοβαρών τραυματισμών, ισχυρών αποδεικτικών στοιχείων ή σοβαρών παραβιάσεων των κανόνων εμπλοκής».
Τα παραπάνω τονίζει μεταξύ άλλων η Αναστασία Τσουκαλά μιλώντας στο Dnews για το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο της «Η συστημική φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα» που κυκλοφορεί εδώ και λίγες ημέρες στα περίπτερα. Η ανάλυση της εκδήλωσης και διαχείρισης της αστυνομικής βίας σε 136 περιστατικά βασίζεται, μεταξύ άλλων, σε 128 συνεντεύξεις που έγιναν με τους καταγγέλλοντες -βουλευτές, δημοσιογράφους, δικηγόρους, διαδηλωτές, απλούς πολίτες, μέλη κοινωνικά ευάλωτων ομάδων- ή τους συνήγορούς τους και αυτόπτες μάρτυρες.
«Σχεδόν κανένα από τα άτομα αυτά δεν δικαιώθηκε από την ποινική δικαιοσύνη ούτε από τα πειθαρχικά όργανα της ΕΛ.ΑΣ. Ορισμένα δικαιώθηκαν από τα διοικητικά δικαστήρια. Όταν βιώνεις την ουσιαστική απουσία δικαιοσύνης δεν διασαλεύεται μόνο η δικαιική και πολιτειακή τάξη. Κλονίζεται η ηθική τάξη πραγμάτων και αμφισβητείται έμπρακτα το ανήκειν στην πολιτεία. Κανένα από αυτά τα άτομα δεν έχει πλέον εμπιστοσύνη στο θεσμό της δικαιοσύνης», αναφέρει μεταξύ άλλων η συγγραφέας. (...).
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
Β. Σκουρής, Dnews (07/01/2025)
Συνέντευξη στον Νίκο Γιαννόπουλο Α. Τσουκαλά: Η αστυνομική βία είναι θρασύδειλη και βασίζεται στην ατιμωρησία
Η καθηγήτρια του Universite Paris Cite Αναστασία Τσουκαλά αναλύει για τους αναγνώστες του NEWS 24/7 τη φύση της αστυνομικής βίας, φαινόμενο με το οποίο καταπιάστηκε στο τελευταίο βιβλίο της. Η έρευνα της Αναστασίας Τσουκαλά “Η συστημική φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα” (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος) είναι αυτό που μαρτυρά ο απολύτως εύστοχος τίτλος του: Το πειστήριο που αποδεικνύει ότι η αστυνομική βία στη χώρα έχει λάβει συστημικά χαρακτηριστικά.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο NEWS 24/7 η συγγραφέας (βασική ερευνήτρια στο Universite Paris Cite), τονίζει πάντως ότι η κατάσταση σχετικά με το εν λόγω πρόβλημα είναι αναστρέψιμη αρκεί να υπάρξει βούληση. Το ποιων η βούληση θα παίξει κομβικό ρόλο αναλύεται παρακάτω.
Αν κάτι προκύπτει ξεκάθαρα από το βιβλίο είναι η ατιμωρησία των παρανομούντων αστυνομικών. Πού τελικά την αποδίδετε; Είναι μια κατάσταση παγιωμένη που δεν μπορεί να αντιστραφεί ή το αντίθετο;
Όσο εδραιωμένη και αν είναι, η κατάσταση είναι πάντα αναστρέψιμη. Το πλέγμα σχέσεων αστυνομίας-κυβέρνησης-δικαιοσύνης που διαιωνίζει την αστυνομική βία είναι σήμερα κυρίαρχο λόγω της αδιαφάνειας της ύπαρξης και λειτουργίας του. Τα πορίσματα της έρευνας κατέστησαν ορατή την παθογένεια και ανέδειξαν τα τρωτά της σημεία. Εναπόκειται πλέον σε εμάς να προβούμε στις κατάλληλες νομικές ενέργειες ώστε να περιορίσουμε την ασυδοσία της ΕΛ.ΑΣ.
Στο βιβλίο θίγετε αυτό που ονομάζετε “γκρίζα ζώνη”, την πιθανότητα να δρα στο πλάι της ΕΛΑΣ ένα είδος παρακράτους το οποίο στοχεύει σε διαφόρων ειδών προβοκάτσιες. Πόσο δύσκολο ήταν να προσεγγίσετε ερευνητικά αυτό το κομμάτι και σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε;
Όπως μου είχε πει πέρυσι ένας ταξιτζής με τον οποίο συζητούσα αυτό το θέμα, «Ποιος έχει κατέβει τρεις φορές στο δρόμο, έχει κοιτάξει γύρω του και δεν έχει καταλάβει;» Καμία ερευνητική δυσκολία δεν υπάρχει, αρκεί να πας σε διαδήλωση και να παρατηρήσεις τι ακριβώς συμβαίνει αν η διαδήλωση γίνει συγκρουσιακή. Το ερώτημα είναι μάλλον γιατί αυτό δεν καταγγέλλεται συστηματικά από τα ουσιαστικά θύματα αυτής της πρακτικής, δηλαδή πολιτικές παρατάξεις, εργατικά σωματεία, οργανώσεις και συλλογικότητες που συμμετέχουν σε διαδηλώσεις.
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
γράφει ο Ν. Γιαννόπουλος για το 24/7 (11/01/2025)
ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΒΙΑ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΚΑΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Η Αναστασία Τσουκαλά γράφει στο Short Stories για τη βία που ασκείται σε βάρος δημοσιογράφων από την αστυνομία και για τη μη πειθαρχική διερεύνηση που υπαγορεύεται από σχέσεις εξουσίας
Οταν ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο Η συστημική φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα, το μόνο που δεν με απασχολούσε ήταν πώς θα το έγραφα. Πίστευα ότι ύστερα από τόσα χρόνια στο κουρμπέτι ήξερα να γράφω αβίαστα επιστημονικά κείμενα. Σύντομα κατάλαβα ότι το αντικείμενο της έρευνας ήταν τόσο αδιαφανές και σύνθετο που τίναζε στον αέρα ό,τι ήξερα μέχρι τότε.
Το βιβλίο γραφόταν με τρόπο παλινδρομικό και όχι γραμμικό. Κάθε φορά πίστευα ότι είχα ολοκληρώσει μια ενότητα. Προχωρούσα στις επόμενες και κάποια στιγμή αναδυόταν ένα στοιχείο που ερμήνευε αλλιώς όσα είχα ήδη γράψει. Έπρεπε να γυρίσω πίσω για να συμπληρώσω ή να διορθώσω αυτό που νόμιζα ότι είχα γράψει σωστά.
Ήταν φορές που ένιωθα ότι έγραφα αστυνομικό μυθιστόρημα. Αγνοώντας κι εγώ η ίδια ποιος είναι ο δολοφόνος και προσδοκώντας να το ανακαλύψω γράφοντας. Σε μια περίπτωση όμως ήξερα από την αρχή ότι δεν καταλάβαινα τίποτε. Όταν διαπίστωσα ότι η ΕΛΑΣ δεν είχε διερευνήσει πειθαρχικά το 76,6% των περιστατικών αστυνομικής βίας σε βάρος δημοσιογράφων, αναρωτήθηκα τι κοινό είχαν αυτά τα εκ πρώτης όψεως πολύ διαφορετικά περιστατικά ώστε να μείνουν αδιερεύνητα.
Δοκίμασα διάφορες υποθέσεις εργασίας. Δεν ευσταθούσε καμία. Αποφάσισα να προχωρήσω το γράψιμο αφήνοντας το ερώτημα προσωρινά αναπάντητο.Ύστερα από καιρό άρχισε να διαφαίνεται ότι η (μη) πειθαρχική διερεύνηση υπάκουε πρωτίστως σε σχέσεις εξουσίας. Αναρωτήθηκα αν αυτό ερμήνευε και την περίπτωση των δημοσιογράφων. Έψαξα να μάθω ποιο ήταν το εργασιακό καθεστώς των δημοσιογράφων που περιλαμβάνονταν στα περιστατικά που είχα αναλύσει.
Ομολογώ ότι σοκαρίστηκα όταν διαπίστωσα πως «ανάξιοι» πειθαρχικής διερεύνησης για τη βία που υπέστησαν ήταν οι αυτοαπασχολούμενοι. Όπως και οι εργαζόμενοι σε ενημερωτικές ιστοσελίδες χαμηλής επισκεψιμότητας.
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
Η. Ζαργάνη, shortstories.gr (14/01/2025)
Συνέντευξη στην Φωτεινή Λαμπρίδη για το tvxs
Το βιβλίο της Αναστασίας Τσουκαλά «Η συστημική φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα» (εκδόσεις ΤΟΠΟΣ) δεν αποκαλύπτει απλά τα περιστατικά αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας στην Ελλάδα, ούτε περιορίζεται στο μεγάλο σκάνδαλο της διαχρονικής ατιμωρησίας. Η ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο Paris Cité, στο οποίο έχει διατελέσει αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογίας, προσφέρει για πρώτη φορά μια πανοραμική θέα στην αστυνομική βία μελετώντας την μέσα από το πλέγμα αστυνομικών, κυβερνητικών και δικαστικών σχέσεων και αναδεικνύει πώς η δυναμική αυτή υπονομεύει τις απόπειρες ελέγχου της βίας και δημιουργεί πολιτική και νομική αταξία.
Το βιβλίο που ξεκινά με τη μνημειώδη φράση του Γεωργίου Ράλλη μετά τον θάνατο των Κουμή και Κανελλοπούλου το 1980, «Και ο Αρχάγγελος Μιχάηλ σπάθην κρατεί στα χέρια του για να αμυνθεί εναντίον των δαιμόνων. Δεν κρατεί άνθη», μελετά την αλλαγή του εύρους της αστυνομικής βίας από το 1990 και μετά, στέκεται σε 136 περιστατικά τα οποία έχει μελετήσει μέσα από επίσημα στοιχεία αλλά και 128 συνεντεύξεις καταγγελλόντων, εμφανίζει τα τρομακτικά ποσοστά υποθέσεων που δεν διερευνώνται ούτε στοιχειωδώς και αφήνει τον αναγνώστη να αντιληφθεί ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που οδηγεί στην αποσιώπηση, τη συγκάλυψη, την αδυναμία των ανεξάρτητων θεσμών να προστατεύσουν τους πολίτες και να δικαιώσουν τα θύματα.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο tvxs εξηγεί μεταξύ άλλων τις ιδιαιτερότητες της συστημικότητας της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα που «…δεν υιοθετήθηκε ποτέ το μοντέλο της ήπιας αστυνόμευσης» όπως χαρακτηριστικά λέει. (...)
Διαβάστε τη συνέντευξη εδώ
της Φ. Λαμπρίδη, tvxs.gr (13/01/2025)
Μια εξαιρετική ανάρτηση του δικηγόρου Βασίλη Παπαστεργίου
Ένα δυστυχώς πάντα επίκαιρο βιβλίο
Το βιβλίο της Αναστασίας Τσουκαλά "Η συστημική φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα" (εκδόσεις Τόπος, 2024) είναι μια μελέτη πάνω στα καταγεγραμμένα - κυρίως από τον Τύπο - περιστατικά αστυνομικής βίας των τελευταίων ετών (με έμφαση στα χρόνια 2019-2022, αλλά με αναφορές και σε συμβάντα προηγούμενων ετών) και στην αντίδραση της πολιτείας σε αυτά, δηλαδή στην πειθαρχική και δικαστική τους διερεύνηση.
Το βιβλίο επιβεβαιώνει βασικές υποθέσεις, που προκύπτουν από την μέση κοινωνική πείρα: η αστυνομική βία είναι καθημερινή, στρέφεται δε προνομιακά επί συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων (διαδηλωτές, μετανάστες, πρόσφυγες, ρομά) και απέναντι σε ομάδες που κατά την αστυνομική συνείδηση αμφισβητούν το μονοπώλιο και το απεριόριστο της εξουσίας της αστυνομίας (δικηγόροι, δημοσιογράφοι, βουλευτές), ενώ υπάρχει μεγάλη απροθυμία σε σχέση με την πειθαρχική και δικαστική διερεύνηση των περιστατικών αστυνομικής βίας, ακόμα και πολύ σοβαρών. Ο ορισμός του Συνηγόρου του Πολίτη ως Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας (ΕΜΗΔΙΠΑ), αποτελεί μια θετική εξέλιξη καθώς έχει δημιουργήσει ένα είδος θεσμικού παρατηρητήριου, που όμως -λόγω των συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων που του έχει ανατεθεί- δεν είναι προς το παρόν σε θέση να αναστρέψει την πραγματικότητα της ατιμωρησίας και της έλλειψης λογοδοσίας.
Η καταγραφή είναι εξαντλητική ενώ είναι αξιοσημείωτη η παρακολούθηση της εξέλιξης της διερεύνησης κάθε περιστατικού από την συγγραφέα.
Η συγγραφέας αναζητά τις αιτίες της τόσο διάχυτης αστυνομικής βίας - πέρα από την δεδομένη θέση της αστυνομίας στον μηχανισμό του κράτους - και στα ιδεολογικά μοτίβα που αναπτύσσονται στο εσωτερικό του σώματος της αστυνομίας, δηλαδή σε αυτό που αποκαλεί "φαντασιακή αστυνομική παντοδυναμία". Η τελευταία συνίσταται, κατά την συγγραφέα, σε μια εμπεδωμένη αντίληψη ότι η αστυνομία βρίσκεται υπεράνω του νόμου και για αυτόν ακριβώς τον λόγο η βία συχνά κατευθύνεται προς συγκεκριμένες ομάδες (ιδίως προς δικηγόρους, δημοσιογράφους, βουλευτές) που επικαλούνται τον νόμο για να περιορίσουν την αστυνομική παντοδυναμία.
Τέλος, άλλες κοινωνικές ομάδες (ιδίως ρομά, μετανάστες και πρόσφυγες) υφίστανται τις συνέπειες μιας εξίσου εμπεδωμένης αντίληψης περί φαντασιακής κατωτερότητάς τους που επιτρέπει στα αστυνομικά όργανα γενικευμένες αποκλίσεις σε βάρος τους από τους θεσπισμένους κανόνες δράσης και συμπεριφοράς.
Ένα βιβλίο χρήσιμο που είναι ταυτόχρονα καταδικασμένο να είναι διαρκώς επίκαιρο.
Βασίλης Παπαστεργίου, Φεβρουάριος 2025
Συνέντευξη στην Ζωή Δημητρίου για το ladylike.gr
Η Αναστασία Τσουκαλά ξέρει ότι τα θύματα αστυνομικής βίας αναζητούν μάταια Δικαιοσύνη
Η συστημική φύση της αστυνομικής βίας στην Ελλάδα. Αυτό το βιβλίο (Εκδόσεις Τόπος) στάθηκε η αφορμή να «συναντήσω» την Αναστασία Τσουκαλά, βασική ερευνήτρια στο Université Paris Cité, αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Université Paris-Saclay και αντιπρόεδρο στο Κέντρο Μελετών Ασφάλειας και να μιλήσουμε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αστυνομικής Βαρβαρότητας για το έλλειμμα εμπιστοσύνης της ελληνικής κοινωνίας πρός τους θεσμούς της. Και την αστυνομία. Διαβάζοντας το, καταλαβαίνεις μέσα από την έρευνα της Αναστασίας Τσουκαλά ότι η αστυνομική βία στη χώρα έχει συστημικά χαρακτηριστικά.
Η έρευνα της Αναστασίας Τσουκαλά αναλύει την αστυνοµική βία από µια οπτική γωνία που δεν έχει ακόµα διερευνηθεί από την ελληνική ή διεθνή ακαδηµαϊκή κοινότητα. Επιλέγοντας µια αλληλεπιδραστική προσέγγιση, εστιάζει σε ένα πολυπαραγοντικό πεδίο, που συγκροτείται από ένα πλέγµα αστυνοµικών, κυβερνητικών και δικαστικών σχέσεων, για να δείξει πώς η δυναµική του ενισχύει την αστυνοµική βία, υπονοµεύει τις απόπειρες ελέγχου της και δηµιουργεί πολιτική και νοµική αταξία, διαβάζω στο οπισθόφυλλο και μου γεννιούνται άπειρα ερωτήματα για τα περιστατικά της αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας που δεν είναι μεμονωμένα, άλλα έχουν συστημικά αίτια.
– Γιατί αφιερώσατε το βιβλίο σας στα θύματα, που αναζήτησαν μάταια Δικαιοσύνη;
Δεν υπάρχει συλλογικός βίος χωρίς δικαιοσύνη. Αυτή είναι που καθορίζει τις σχέσεις μας με τον κρατικό μηχανισμό και την κοινωνία εντός της πολιτείας. Η συστηματική απουσία δικαιοσύνης για τα θύματα αστυνομικής βίας δημιουργεί ένα ιλιγγιώδες ψυχολογικό, ηθικό, νομικό και πολιτειακό κενό που, αν δεν κλείσει σύντομα, θα μας παρασύρει στο χάος. Δεν υπάρχει αληθινή τάξη χωρίς δικαιοσύνη.
-Ποια είναι τα συστημικά αίτια της αστυνομικής βίας;
Τα πορίσματα της ανάλυσης 136 περιστατικών των τελευταίων ετών αποδεικνύουν ότι η αστυνομική βία διαιωνίζεται λόγω της λειτουργίας ενός σύνθετου πλέγματος σχέσεων αστυνομίας-κυβέρνησης-δικαιοσύνης που διασφαλίζει την ουσιαστική ατιμωρησία των δραστών. Το πλέγμα αυτό βασίζεται σε αμοιβαίες σχέσεις εξουσίας.
-Πώς διασφαλίζεται αυτή η ατιμωρησία;
Αρχικά, μέσα από την αδιαφάνεια των πειθαρχικών ελέγχων και την έμπρακτη αποδυνάμωση του ελέγχου που ασκείται από τον Συνήγορο του Πολίτη. Παράλληλα, τίθενται σε λειτουργία πολλοί μηχανισμοί συγκάλυψης. Αναφέρω ενδεικτικά: πολιτικές και συνδικαλιστικές δηλώσεις που αντιστρέφουν την αλήθεια, ανοχή της ΕΛ.ΑΣ σε πολλές παράνομες πρακτικές (π.χ. στην απουσία διακριτικών), πλημμελής πειθαρχική διερεύνηση, απουσία πειθαρχικής διερεύνησης, ψευδείς καταθέσεις, καταστροφή αποδεικτικών στοιχείων. Τέλος, οι εισαγγελείς και δικαστές τηρούν διαχρονικά μια σαφώς μεροληπτική στάση. Είναι ενδεικτικό ότι δεν υπάρχει καμία τελεσίδικη καταδίκη για αστυνομική βία σε διαδηλώσεις. Υπάρχει δε μία μόνο τελεσίδικη καταδίκη για αστυνομική βία κατά δημοσιογράφων.
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
Ζωή Δημητρίου, ladylike.gr (15/03/2025)
Παρουσίαση του βιβλίου την Δευτέρα 16/12/2024 στην αίθουσα του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών
Για το βιβλίο μίλησαν οι: Δημήτρης Καλτσώνης (καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο), Κωνσταντίνος Πουλής (δημοσιογράφος-συγγραφέας), και η συγγραφέας του βιβλίου.
Προσθήκη στο καλάθι
