Εξώφυλλο & Δελτίο τύπου

1η έκδοση: Nοέμβριος 2024

Το βιβλίο ερευνά τον ρόλο των ΜΜΕ στα σύγχρονα δηµοψηφίσµατα, ιδιαίτερα εκείνα που αφορούσαν τις σχέσεις ορισµένων χωρών µε την Ε.Ε. Εξετάζονται κυρίως τα δηµοψηφίσµατα σε Ιρλανδία (2008), Μ. Βρετανία (2016), Ιταλία (2016) και Ελλάδα (2015).

Ιδιαίτερη έµφαση δίνεται στο ελληνικό δηµοψήφισµα, καθώς το ερχόµενο καλοκαίρι συµπληρώνονται 10 χρόνια από τη διεξαγωγή του. Για τον σκοπό αυτό αξιοποιούνται τα αποτελέσµατα έρευνας για τη στάση των ΜΜΕ, η οποία πραγµατοποιήθηκε υπό την επιστηµονική ευθύνη του συγγραφέα µε οµάδα συνεργατών του. Ακολούθως, αναλύεται η αντίφαση µεταξύ της στάσης των κυρίαρχων ΜΜΕ, τα οποία υποστήριξαν εντόνως το «Ναι», και της στάσης του εκλογικού σώµατος το οποίο τελικώς ψήφισε µε µεγάλη πλειοψηφία υπέρ του «Όχι».

Το Ναι που έγινε Όχι
γράφει ο Χρήστος Λάσκος για το Alterthess 

(...) ο Γιώργος Πλειός, βασισμένος σε μια συλλογική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από το Εργαστήριο Κοινωνικής Έρευνας στα ΜΜΕ του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, διερευνά το αντίθετο ερώτημα, το οποίο, ωστόσο, αφορά την ίδια ακριβώς ιστορική στιγμή. Την 5η Ιουλίου του ’15, όταν, πρώτα το Ναι έγινε Όχι, για να γίνει, αμέσως μετά το Όχι Ναι.

Το θέμα του βιβλίου, λοιπόν, είναι πώς, ενώ θεοί και δαίμονες, στην Ελλάδα και στον κόσμο, τα έδωσαν όλα, ενόψει του Δημοψηφίσματος, προκειμένου να επικρατήσει το Ναι στο ερώτημα αν πρέπει να δεχτεί η κυβέρνηση την σαδιστική απέναντι στον ελληνικό λαό, για άλλη μια φορά, πρόταση της ΕΕ, τα πράγματα γύρισαν τούμπα, προς έκπληξη πάντων και πασών. Ειδικά ενδιαφέρεται για τον σχετικό ρόλο των ΜΜΕ, του εργαλείου, δηλαδή, της σύγχρονης προπαγάνδας.

Δεδομένης της συντριπτικής στράτευσης των κυρίαρχων -αλλά όχι μόνο, αν δούμε τον Ριζοσπάστη[1], π.χ.- ΜΜΕ, εφημερίδων, ραδιοτηλεοπτικών και ιστοτόπων, φαίνεται σαν να μην διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο, στο μέτρο, που το αποτέλεσμα υπήρξε εκκωφαντικά αντίθετο με τις επιδιώξεις τους. Το γεγονός ότι τα 2/3 των εκλογέων ψήφισαν υπέρ του Όχι υπήρξε η μεγαλύτερη ήττα του άρχοντος συγκροτήματος στην Ελλάδα σε ολόκληρη την ιστορία της. Συγκυριακή, προσωρινή, ακυρωμένη, εν τέλει, λόγω της τραγικής στροφής της κυβέρνησης, με την εξευτελιστική αποδοχή του 3ου Μνημονίου, αλλά πολύ μεγάλη -σχεδόν τρομακτική για την καπιταλιστική τάξη.

Τα ΜΜΕ, παραδόξως, διαδραμάτισαν -έστω κι αν δεν πέτυχαν τον στόχο τους- καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του Δημοψηφίσματος. Χωρίς την απολύτως μεροληπτική παρέμβασή τους, ίσως το αποτέλεσμα να μην ήταν το ίδιο. Μπορεί, ακόμη, και να κυριαρχούσε το Ναι. Η μανιακή τους στάση φαίνεται να ξύπνησε ουσιώδη αντανακλαστικά της πλειοψηφίας, γεγονός που καθόρισε, σε σημαντικό βαθμό, το αποτέλεσμα.

Άλλωστε, με έναν άλλο τρόπο, είχε ξανασυμβεί. Θέλω να πω ότι, από την αρχή της κρίσης, το σταθερό μοτίβο πως, «για όλα φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ», έπαιξε κι αυτό το ρόλο του στην αρχική ενίσχυση του κόμματος, που αποτέλεσε τη βάση, ώστε, αργότερα, να γίνει και η κύρια αντιπολίτευση, στο αντιμνημονιακό κίνημα -και στην θεσμική πολιτική, όμως.

Συνέβαλλε, νομίζω, καθοριστικά και τότε η στάση των ΜΜΕ. Επειδή συχνά λέγεται -πράγμα, που αποτελεί ουσιώδη διάσταση της καθεστωτικής αντίληψης για την πολιτική- ό,τι η εκτόξευση του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε αποτέλεσμα της επιλογής του Τσίπρα να αποδεχτεί την ευθύνη της κυβέρνησης, αξίζει να μείνουμε λίγο παραπάνω σε αυτό. Ισχυρίζομαι, λοιπόν, ότι η «κίνηση Τσίπρα» -που δεν του ανήκε, βέβαια, μια και τα ντοκουμέντα του κόμματος δείχνουν πως η πρόταση για μια κυβέρνηση της Αριστεράς προϋπήρχε- δεν θα είχε κανένα αποτέλεσμα, ίσως να προκαλούσε και θυμηδία, αν δεν είχε προηγηθεί η κατοχύρωση του ΣΥΡΙΖΑ ως της πιο ριζοσπαστικής, σχετικά μαζικής, οργάνωσης της Αριστεράς. Η συμμετοχή του σε όλα τα κορυφαία κινηματικά γεγονότα της περιόδου, από τα Δεκεμβριανά του ’08 έως τους αντιμνημονιακούς εργατικούς αγώνες και τις πλατείες, την υπεράσπιση και στήριξη των μεταναστών στην Υπατία, τον μεγάλο αγώνα στις Σκουριές και χίλια άλλα, τοπικά ή ευρύτερα, ήταν που τον έφεραν σε κυρίαρχη θέση στο πλαίσιο των αγώνων της εποχής.

Η δαιμονοποίησή του από τα ΜΜΕ ήταν που έκανε ορατή αυτή του τη δράση και του έδωσε επιπλέον ώθηση, για να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις. Στο Δημοψήφισμα επαναλήφθηκε η ίδια δαιμονοποιητική και εκφοβιστική στάση, η οποία οδήγησε και πάλι στο αντίθετο από το επιδιωκόμενο από τα Μέσα αποτέλεσμα. Είχαμε -και αυτό, όπως μας λέει ο Πλειός, είναι και τεχνικός όρος- ένα «φαινόμενο μπούμερανγκ».

Η έρευνα τεκμηριώνει, με σχολαστικά αναλυτικό τρόπο, τη στάση των ΜΜΕ και την ερμηνεύει πειστικά. Επρόκειτο για μια πρωτοφανώς μονοφωνική στάση -στράτευση, καλύτερα. (...) 

(...) Το βιβλίο αναλύει, όπως προείπα, ένα πλήθος επικοινωνιακών παραγόντων, που ενίσχυσαν, τελικά, το  boomerang effect. Δεν αφήνει εκτός της οπτικής του τους κοινωνικούς, πολιτικούς και πολιτισμικούς παράγοντες, που, σε συναρμογή, παράλληλα ή αντίθετα, με τους επικοινωνιακούς εξηγούν το αποτέλεσμα.

Κάνει, όμως, και κάτι άλλο, που απασχολεί όσους ενδιαφέρονται ενεργά για την πολιτική. Παρουσιάζει, με ευσύνοπτο και κατανοητό τρόπο, τα ερμηνευτικά σχήματα, που αξιοποιεί η επιστημονική έρευνα στην θεματική της επικοινωνίας, προκειμένου να φτάσει σε μια κατανόηση του κόσμου μας, που, όλο και περισσότερο είναι ένας κόσμος των Μέσων. Μια κοινωνία του θεάματος, όπου, εδώ και πολύ καιρό, ο κύριος ιδεολογικός μηχανισμός του κράτους έχει πάψει να είναι η εκπαίδευση, αφήνοντας την θέση της στα ΜΜΕ.

Το βιβλίο είναι πολύ χρήσιμο για την εξήγηση μιας σημαντικής διάστασης του εξαιρετικού συμβάντος του καλοκαιριού του ’15 κι έτσι ένα εξαιρετικό εργαλείο για την πολιτική δράση. Δίνει δε πολύτιμα εργαλεία για την ανάλυση συνολικά της περιόδου και των μακροχρόνιων επιπτώσεών της.

Διαβάστε όλο το άρθρο εδώ,
γράφει ο Χ. Λάσκος για το Alterthess (06/12/2024)